Basu’s Seriousness for the Sovereignty

Usually people ignore the mistakes encountered in books or media, however; depending upon the situation, importance of the matter and the market of the source,  ignoring them could give unexpected negative results. Due to Indian activities and its strong media impact in the world, huge fraction of the world population are misinformed about the birth place of Gautam Buddha. During Kapilvastu Day programme,  when Raho Joe Bornhost – residing in France and German – was helping the programme requesting his colleagues to participate in and help to this programme, he did mistake. (Click here to see the unknowingly done mistake). For the sovereignty of the country, our intellectuals must be careful in this sort of sensitive issue.

Newsweek Editor Fareed Zakaria Apologised Tactfully

In response to an email by rana1616@gmail.com, the author of controversial book “THE POST-AMERICAN  WORLD” and the editor of Newsweek,  Fareed Zakaria apologized, but not whole heartily, for what he mentioned in page 154 of his book.

Q: I HAVE NOT READ THE BOOK – THE POST-AMERICAN WORLD BUT HAS THE WRITER WRITTEN BUDDHA BORN IN INDIA? HE SHOULD HAVE RESEARCHED BEFORE HE HAD WRITTEN SO. HAVE YOU HEARD THE BOOK HAS BEEN BURNT DOWN IN NEPAL? Fareed’s  response:

Thank you for taking the time out of your day to write to me. I understand that you were displeased by one section, particularly with my saying that “Buddha was Indian.” You rightly point out that the Buddha was born in Lumbini, in modern-day Nepal—not in India.

Please know that I meant no disrespect to Nepal, a country that I love. The Buddha was born and lived 2,500 years ago, in an age before modern-day boundaries were drawn and before the idea of a nation-state even existed. When I referred to the Buddha as “Indian” I meant it only in the geographic sense of the word, as a person hailing from the Indian subcontinent—not as a citizen of a particular state. I apologize if I offended you.

All best

Fareed Zakaria

Interview on Kapilvastu Day Movement

Some Buddha and Buddhism Related Clips

कपिलवस्तुको पीडा- लुम्बिनी बिनाको कपिलवस्तु र कपिलवस्तु बिनाको लुम्बिनी

*नारायणप्रसाद पौडेल


कमजोर घरको छोराले छरछिमेकमा ज्याला-मजदुरी गरेर परिवार पाल्छ। मुग्लान, अरब या कोरियातिर गई कमाइ गरेर विदेशी मुद्रा पठाउँछ र घर चलाउँछ। नेपालका गाउँघरको चलन यस्तै छ। २ हजार ५ सय वर्षपहिले एक रात अकस्मात् घर छाडेर पर्देशिएको छोराले अहिले पनि विश्वका विभिन्न देशबाट विदेशी मुद्रा पठाउँदै छ। घर चलाउन सघाउँदै छ। त्यो छोरो हो गौतम बुद्ध। उसको घर हो कपिलवस्तु। तर दुःखका साथ भन्नुपर्छ- गौतमबुद्धले पठाइदिएको त्यो रकम बीचैमा हराउँछ, कपिलवस्तुसम्म पुग्दैन। आफ्नै सन्तानले कमाएको कमाइबाट कपिलवस्तु वञ्चित छ। त्यसैले कपिलवस्तु सधैं चिन्तित र पीडित छ। कपिलवस्तुको यो चिन्ता र पीडा कसले बुझ्ने?
गौतमबुद्ध सिंगो नेपालका सन्तति हुन्; कहिल्यै नअस्ताउने एसियाका तारा हुन्; धर्मावलम्बीहरूका भगवान् हुन्; भौतिकवादीहरूका दार्शनिक हुन्; योगीहरूका गुरु हुन्; त्याग, तपस्या र समर्पणका नायक हुन्; सामाजिक न्याय र समानताका प्रतिक हुन्; सामाजिक जागरण अभियानका अभियन्ता हुन्; विश्वशान्तिका अग्रदूत र मानअधिकारका प्रणेता हुन्; अहिंसा, दया, क्षमा र करुणाका खानी हुन्। उनलाई कुनै एउटा जिल्ला, क्षेत्र र देशको सीमामा बाँध्न सकिँदैन। तर सकिँदैन भन्दैमा उनको घरलाई उजाड बनाएर उनका नाउँमा आएको रकम अन्यत्र दुरुपयोग गर्न पनि पाइँदैन।

गौतम बुद्ध संघीय राज्य

*लक्ष्मण पुरी

संविधान सभाको अवधि समाप्त हुने क्रम नजिकिदैं जाँदा नेपालमा संघीय संविधान निर्माणका बारेमा चर्को बहस शुरु भएको छ । संघीय स्वरुपको स्पष्ट खाका नकोरिदै विभिन्न दल, गुट एवं वर्गहरुले समेत संविधान निर्माण प्रभावित हुने गरी आ–आप्mनै जाति विशेषका आधारमा स्वघोषित रुपमा राज्य घोषणा समेत शुरु भैसकेको छ । बिना आधार यसरी राज्य घोषणा गर्दै जाँदा त्यसले संविधान सभाबाट मूर्त रुप पाउला नपाउला हेर्न बाँकी नै छ । राष्ट्र एवं राष्ट्रियता कुनै वर्ग वा गुटको जाति विशेषका आधारमा हुँदैंन र हुनु पनि हुँदैंन । राष्ट्र भनेको सबै वर्ग, सम्प्रदायको साझा स्थल र राष्ट्रियता भनेको ति सम्पूर्ण वर्गको साझा पहिचान हो । यसलाई जाति, वर्ग, धर्म वा नश्लका आधारमा परिभाषित गर्नु एक्काइसौं शताब्दीमा पनि बाह्रौं शताब्दीतिर समाजलाई डो-याउनु होइन र ?
विश्वव्यापीकरण, बढ्दो सूचना सञ्जाल, आर्थिक अन्तरनिर्भरता एवं विनिमय, सामाजिक–सांस्कृतिक विनिमयका कारण क्रमशः समाजबाट विभिन्न नश्ल, गुट, जातिहरु बीचमा सह–सम्बन्ध, पारस्परिक सहयोग एवं सदभाव बढ्दै गएको र विभिन्न धार्मिक, जातिगत एवं रंगभेदबाट मुक्त हुँदै आर्थिक–सामाजिक विकास तर्फ अगाढि बढिरहेको र सारा विश्वले नै आफुलाई खुला रुपमा प्रस्तुत गर्दै सबैलाई स्वतन्त्र रुपमा उदार आवागमन र बसाईंसराईंको सुविधाका कारण पुरातन रुपमा रहेको सीमानाहरुको पाबन्द नै संकटमा पर्दै गएको वर्तमान समयमा नेपाल भने पुनः अग्रगमनका नाममा जातिवादी राज्य कायम गर्दै पश्चगामी मार्गमा अगाडि बढ्दै छ । यसले देशको ऐतिहासिक महत्व, पहिचान र गौरवलाई नै संकटमा पार्दै नेपाली वीर योद्धाहरुका कारण आजसम्म अक्षुण्ण रुपमा रहेको देशको स्वाधिनता, सार्वभौमिकता, अखण्डता र अस्तित्व नै खतरामा पर्ने खतरनाक प्रवृत्तितर्फ बढ्दैछ ।

लुम्बिनी : विकासको काममा विनास

नारायणप्रसाद पौडेल

संसारका पौने दुई अर्ब बुद्ध धर्मावलम्बीको पवित्र तीर्थस्थल, अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटकीय क्षेत्र, ऐतिहासिक, पुरातात्त्विक एवं सांस्कृतिक विश्वसम्पदा लुम्बिनी अहिले फेरि चर्चामा छ । विश्व शान्तिका अग्रदूत गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीमा चीन सरकारले आठ अर्वको लगानीमा विभिन्न विकास निर्माणका काम गर्ने भएपछि यसरी चर्चामा आएको हो । हालसम्म लुम्बिनीको विकासका लागि अर्बाैंको लगानी पनि भित्रिएको छ । सो लगानी सत्तापक्षद्वारा विपक्षीलाई मातदिन गरिने आमसभा, तारेहोटलका सेमिनार, भत्ता र भोज-भतेरमै सकिने गरेको छ । सम्बन्धित देशले आफैँ बनाएका स्तूप, चैत्य, बिहार, गुम्बा, पुस्तकालय र मन्दिरबाहेक सबैलाई देखाउन सकिने अन्य संरचना तयार गर्न भएको छैन । २० वर्षअघि सम्पन्न हुनुपर्ने गुरुयोजनाका आधा काम पनि पूरा भएका छैनन्, जसले हाम्रो दक्षता, कार्यक्षमता र विश्वसनीयतामा शंका जन्माएको छ, दाताको मन कुँडाएको छ । एकीकृत र योजनाबद्ध विकासमा भ्रम पैदा गरेको छ । कपिलवस्तु र रामग्रामलाई ओझेलमा पारेको छ । दुःखका साथ भन्नुपर्छ- अन्तर्राष्ट्रिय तीर्थस्थलको विकासमा पनि दलीय राजनीतिको ग्रहण लाग्दा प्रगतिको उकालो चढ्नुपर्ने वेलामा पनि बर्सेनि ओरालो झरेको छ ।

सन् १९६७ मा संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव ऊ थान्तको लुम्बिनी भ्रमणपछि उनकै पहलमा एसियाका १५ देश सम्मिलित लुम्बिनी विकास समिति गठन गरियो । राष्ट्रसंघ मातहतको सो समितिको आग्रहमा सन् १९७८ मा जापानी वास्तुकलाविद् प्रो. केन्जो टाँगेले लुम्बिनी विकास गुरुयोजना तयार पारे । उक्त योजना सफल पार्न ज्ञानेन्द्रको अध्यक्षतामा लुम्बिनी विकास कोषको स्थापना गरियो । कोषको स्थापनासँगै विदेशी रकमको ओइरिने र पहिरो जाने क्रम पनि दोहोरियो । कोष पञ्चायतकालमा पञ्च र बहुदलपछि सत्ताधारी दलको कार्यकर्ता भर्तीकेन्द्र बन्यो । र, विकासको काममा विनासलीला थालियो । सरकारी सुविधाविना, आप\mनै मानो खाएर लुम्बिनी, कपिलवस्तु, देवदह र रामग्रामका लागि अहोरात्र खट्नेहरूलाई अवमूल्यन गरियो ।

बुद्धजन्मस्थलबारे जकरियाको भ्रामक सन्देश

*दीनानाथ शर्मा*

फरिद जकरिया सुपरिचित अमेरिकी लेखक तथा राजनीतिक विश्लेषक हुन् । अमेरिकाबाट प्रकाशित हुने न्यूजवीक साप्ताहिकका सम्पादक, अन्तराष्ट्रिय गतिविधिका नियमित लेखक तथा अमेरिकी टेलिभिजन च्यानल सीएनएनका संचालक पनि ।

जकरियाले धेरै किताब लेखेका छन् । ती मध्ये स्वतन्त्रताको भविष्य (The Future of Freedom) सर्वाधिक बिक्री हुने किताब मध्ये एक हो । नोवल शान्ति पुरस्कार विजेता हेनरी किसिन्जर लगायतले उक्त पुस्तकको मुक्तकण्ठलेे प्रशंसा गरेपछि उनको कद ह्वात्तै बढ्यो ।

मैले केही समय पहिले उनको पछिल्लो पुस्तक अमेरिका पछिको विश्व  (The Post American World) भन्ने पुस्तक प्रकाशित हुंदैछ भन्ने विज्ञापन पढेको थिएं र त्यो किताव प्रति मेरो लगाव बढेको थियो । एक दिन एक जना कुटनीतिक नियोगमा काम गर्ने मित्रसित ठमेलको कफी हाउसमा भेट भयो । अध्यक्ष क. प्रचण्डको हालैको चीन भ्रमण बारे समीक्षा भयो ।  नेपालको भारत र चीन सितको कुटनीतिक सम्बन्ध कस्तो हुनु पर्ला भन्नेबारे पनि कुरा भयो । कुरा तन्किदै गयो । एशिया र विश्वकै आर्थिक राजनीतिक भविष्यबारे केहिबेर छलफल भयो ।

नक्कली लुम्बिनी, नक्कली कपिलवस्तु (लुम्बिनी र कपिलवस्तुमाथि भारतीय अतिक्रमण)

By राज श्रेष्ठ

कीर्तिपुर, काठमाडौ, rajshrestha2002@hotmail.com

लुम्बिनी र कपिलवस्तुको इतिहासमा १ डिसेम्बर १८९६ को दिनले विशेष महत्व राख्दछ। यो दिन डा. ए. फुहरर्ले लुम्बिनीमा अशोक स्तम्भको प्रमाणिकरण गर्नुभएको थियो। यस स्तम्भमा ब्राम्ही लिपि, पाली भाषामा कुँदिएको ‘हिद बुध जाते शाक्यमुनिति’ अर्थात ‘शाक्यमुनी बुद्धको जन्म यहाँ भएको हो’ भन्ने वाक्यांशले तथागत्को जन्म लुम्बिनीमा भएको हो भनी निर्क्यौल गरिएको थियो। अशोक स्तम्भमा कुँदिएको शिलालेखको आधारमा भगवान् बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीको पहिचान गरिएको एक शताव्दीभन्दा केही वर्ष भैसकेको छ तापनि भारतीय सञ्चार माध्यम र भारत सरकारबाट बेलाबखत भगवान् बुद्ध भारतमा जन्मिएको हुन भन्ने प्रचार प्रसार रोकिएको छैन। भारतीय प्रचार अभियानको एउटा उदाहरण हेरौं।

बौद्ध धर्मावलम्बीहरूको पवित्र स्थलमध्ये एक, भगवान् बुद्धको जन्मस्थल, लुम्बिनीमा भारतको राष्ट्रिय गान बज्ने रहेछ भन्ने समाचार काठमाडौं उपत्यकामा प्रसारण हुने इमेज न्यूज एफ.एमले पुष ६ गते साँझ प्रसारण गरेको छ। उक्त रेडियो रिपोर्ट अनुसार बौद्ध धर्मावलम्बी पर्यटकहरू भारतको बाटो हुँदै लुम्बिनी भ्रमण गर्न आउँदा भारतीय पथप्रदर्शकहरूले लुम्बिनी भारतीय भूमि हो भन्दै भारतको राष्ट्रिय गान सुनाइदो रहेछ। लुम्बिनीलाई भारतीय भूमि मान्दै ती बौद्ध धर्मावलम्बी श्रद्धापूर्वक भारतको राष्ट्रिय गान गाउने गर्दा रहेछन्। अशोक स्तम्भ अगाडि सम्मानपूर्वक भारतको राष्ट्रिय गान गाइंदा पनि यो भारतीय भूमि होइन, नेपाली भूमि हो भन्ने आँट लुम्बिनी विकास कोषका पदाधिकारीहरूले गर्न सक्दा रहेनछन्।

कपिलवस्तु दिवस र मेरो अनुभव

*भानु पौड्याल*

सन २००९ संसारभरी छरिएर रहेका नेपालीहरुले मातृभूमिको सम्मान र संरक्षणमा एकिकृत रुपले कार्यक्रमहरु गर्ने थालनीका हिसावले महत्वपूर्ण रह्यो। ईतिहासमा पहिलो पल्ट बिभिन्न देशमा छरिएर रहेका नेपालीहरुले दाङ जिल्ला लगायतका सीमा क्षेत्रहरुमा भारतीय सीमा शसस्त्र बलले गरेको ठाडो हस्तक्षेपको र नेपालका आन्तरिक मामलामा निरन्तर बढिरहेको बिदेशी हस्तक्षेपको बिरोधमा जुन १५ लाई बिश्व बिरोध दिवसका रुपमा मनाए। यस प्रकृयाले भूमण्डलका बिभिन्न कुनामा समाहित देशभक्त नेपालीहरुलाई एकजुट गराउने काम गर्‍यो। हामीले एउटा कार्यक्रम सफल गर्दैमा समस्याहरु सकिनेवाला थिएनन्। भारतीय शासक बर्गले लुम्बिनीको आधिकारिकतामाथि प्रश्न चिह्न उठाइरहेका घटनाहरु जिबितै थिए। भारतीय शासक बर्ग र दिग्भ्रमित पश्चिमी बिद्वानहरुले छरेको भ्रमलाई चिर्नु आवश्यक थियो। यसर्थ, हामी बीच कपिलवस्तु दिवसको रुपमा लुम्बिनी र कपिलवस्तुको प्रचार प्रसार गरिनु पर्दछ भन्ने सहमति बन्यो। त्यसैको प्रतिफलको रुपमा डिसेम्बर १ लाई कपिलवस्तु दिबस घोषणा गर्ने र बिश्वभरी प्रचारात्मक कार्यक्रमहरु गरी कपिलवस्तु दिवस मनाईयो।
कपिलवस्तु दिवस मनाउनुको पछाडि मूलत: ३ वटा कारणहरु थिए। पहिलो, नेपाली राष्ट्रियता सर्वाधिक कमजोर भएको वर्तमान परिप्रेक्षमा शाक्यमुनी बुद्धलाई नेपाली राष्ट्रिय एकताको प्रतिकको रुपमा स्थापित गर्न प्रयास गर्ने। दोश्रो, नेपाली राष्ट्रियताका अमूल्य निधि बुद्धको जन्मस्थललाई संसार भरी नै अरु बढी चिनाउने र यस स्थान माथिको नेपाली सार्वभौमिकतालाई मजबुत बनाउने। यस प्रकृयाले भारतीय शासक बर्गले छरेका भ्रमहरुलाई चिर्न सघाउ पुर्‍याउने कुरा निश्चित थियो। र तेस्रो, नेपाली जनमानसमा राष्ट्रियता र राष्ट्रिय गौरवलाई प्रतिस्थापित गर्ने। कपिलवस्तु दिवसको सफलताले हामी आफ्ना तीनवटै उद्देश्यमा केही हदसम्न सफल रह्यौं।

बुद्धको देशमा बौद्ध धर्मावलम्बीको दुर्दशा

By नेपाल बौद्ध महासंघ 

विश्वमा नेपाललाई गौतम बुद्धको देश भनेर लिए तापनि गत दुइ सय ४० वर्षता बौद्ध धर्मको उत्थान, संरक्षण र सम्बर्धनमा खासै उपलब्धि हासिल गर्न सकेन । यसमा मुख्य कारण अदूरदर्शी राजनीतिक प्रणाली रहेको देखिन्छ । साधारणतया बौद्ध धर्मलाई सधैं दमन गरिएको छ र विशेष गरी केही समय यता र्सवजन हितायको महत्त्व बोकेको महायान बौद्ध धर्मलाई सुनियोजित रूपमा ध्वस्त पार्ने योजना भएको देखिन्छ । नेपाल एक धर्म निरपेक्ष संघीय गणतन्त्र राष्ट्र घोषणा भएको दुइ वर्ष बितिसक्दा पनि राज्यको तर्फबाट आम धर्मवलम्बीहरूलाई त्यसको अनुभूति दिलाउन सकेको छैन । बौद्ध धर्मको अहिंसावादी सिद्धान्त आज विश्वमा शान्ति स्थापना गर्न र द्वन्द्व समाधानको माध्यम बनेको छ । संपूर्ण बौद्धमार्गीहरू शान्ति स्थापना, भ्रातृत्वको विकाससँगै रचनात्मक समाजको विकास गर्न सधैं लागिपरेका छन् ।
तर, केही महिना यता बुद्ध जन्मेको देशमा बौद्ध विद्यालयको रूपमा स्थापित गुम्बाहरूका विरुद्धमा केही सञ्चार माध्यमहरू लागिपरेको देखिएको छ भने अर्कोतिर बुद्धको अनुयायी भिक्षु-भिक्षुणीलाई प्रहरीले अनावश्यक दुःख पनि दिँदै आएको छ । बौद्ध धर्मसँग असम्बन्धित केही व्यक्तिहरूले बौद्ध गुम्बाहरूको विरुद्ध भ्रामक, तथ्यहीन वक्तव्य दिने र त्यसैको आसपासमा रहेर राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागले पनि झुटो, आधारहीन रिर्पोट तयार गरी गृह मन्त्रालयलाई बुझाउने अनि त्यसलाई पत्रिका मार्फत प्रकाशित गर्ने जस्ता अति निन्दनीय कार्य गराएको छ । बौद्ध गुम्बाहरूलाई अति संवेदनशील, संवेदनशील र अनुगमन गर्नुपर्ने सूचीमा सूचीकृत गरी यी गुम्बाहरूमा हातहतियार भण्डारण गर्ने गरेको र ‘स्वतन्त्र तिब्बतको गतिविधि’ समेत सञ्चालन गरेको भन्ने मिथ्या र भ्रामक आरोप लगाइरहेका छन् । नेपालमा राजनीतिक परिवर्तनका साथसाथै बौद्ध धर्मलाई दमन गर्ने नीति पनि बदलिरहन्छ । राज्य पक्षको बौद्धहरूलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा पटक्कै बद्लाव आएको छैन । नेपालका भिक्षु-भिक्षुणीहरूलाई आङ्खनो धार्मिक वस्त्र लगाएर हिँड्डुल गर्नमा समेत रोक लगाउने प्रयास भएको छ । यस सम्बन्धमा पहिले पनि प्रेस विज्ञप्ति र ज्ञापनपत्रमा नेपालका बौद्ध गुम्बाहरूलाई ’तिब्बत गतिविधि’सँग जोडेर बौद्ध धर्मलाई सखाप पार्ने षड्यन्त्र नगर्न अनुरोध गरिएको थियो ।

कपिलवस्तु दिवसमा मेरो दिन चर्या

१ डिसेम्बर २००९ आजको दिनलाई मैले आफ्नो नियमित कामधन्दालाई एकातिर पन्छाएर कपिलवस्तु दिवसको प्रचार प्रसारमा सरिक हुनको लागि छुट्याएको थिएँ । औपचारिक रुपमा कार्यक्रम लान नसके पनि मैले केही साथीहरुको सहयोगमा कपिलवस्तु दिवसको लागि तयार गरिएको लोगो र यो दिनको सम्झनामा वितरणको लागि तयार गरिएको लेखहरु, जुन मैले www.worldamity.wordpress.com बाट डाउनलोड गरेको थिएँ, र मैले आफैले तयार गरेको दुई लेख समेत केही प्रति फोटोकपि गरी वरिष्ठ संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी नेपालभाषा केन्द्रीय विभागका अध्यक्ष प्रेमशान्ति तुलाधर र अन्य गण्यमान्य व्यक्तित्वहरु ( उहाँहरुको नाम सम्झन सकिनं) लाई अनौपचारिक रुपमा हस्तान्तरण गरें । उहाँहरु नेपालभाषा एकेडेमी कीर्तिपुरमा पुस्तक विमोचन कार्यक्रममा पाल्नुभएको थियो र मैले यही मौकाको उपयोग गरेको थिएँ । मैले  केही साथीहरुलाई औपचारिक कार्यक्रम नै आयोजना गर्न सकिन्छ कि भनेर सहयोग पनि मागेको थिएँ केही दिन अगावै । तर साथीहरुबाट भने जस्तो सहयोग पाउन नसकेको कारणले औपचारिक कार्यक्रम गर्ने सपना अधुरै रह्यो । श्रद्धेय रामकुमार श्रेष्ठज्यूबाट पनि ईमेलमा मलाई कुनै औपचारिक कार्यक्रम छ भने कही प्रस्तावित गरिएको छ भने सूचना उपलब्ध गराउन भन्नु भएको थियो

By राज श्रेष्ठ, किर्तिपुर

आजै नेपाल टुरिज्म बोर्डमा आइटिसम्बन्धि वरिष्ठ अधिकृत श्री समिर वज्राचार्यजीलाई पुस्तिका हस्तान्तरण गरेँ । उहाँले केही दिन अगाडि नै थाहा पाउन सकेको भए केही प्रोमोशनल पनि गर्न सकिन्थ्यो कि भन्नुभयो र बोर्डको वेवसाइटमा सामाग्री राख्न कोशिस गर्नेछु भन्नु भयो । केही दिन अघि नै उहाँलाई जानकारी गराउनु पर्ने मौका गुम्न गयो भन्ने लाग्यो । त्यसपछि काठमाडौं उपत्यका सार्वजनिक पुस्तकालयमा पाठकहरुले पढुन भनेर केही पुस्तिका छोड्ने विचारले म भृकुटीमण्डपतिर लागेँ । आज विहानदेखि फेसबुक अपडेट गर्न नपाएको र झन आजै कपिलवस्तु दिवसमा साथीहरुलाई सामाग्री अपलोड गर्न भ्याइनभ्याइ होला भन्ने विचार लिई ठमेलमा साथी शालिकराम डंगोलकहाँ साइबरमा पसें । फेसबुकमा कपिलवस्तु दिवसलाई विशेष महत्वका साथ सार्थीहरुले पोस्टिङ् गरिरहेको देखेर मनभित्र असीम शान्तिको अनुभव भयो । महिनौं अगाडिदेखि श्रद्धेय रामकुमार सर, कविताराम सर लगायत अन्य साथीहरुबाट अथक रुपमा गरिएको प्रयासले लाग्यो कपिलवस्तु साँचिक्कै सजीव भएर उठेको छ र आफ्नो अस्तित्व यस संसारमा पुनः प्रमाणित भएको यो दिनमा सयकडौं नेपाली आत्माहरुको अभिवादन स्वीकार्दै यो हिमालय फेदीमा अजर अमर भएर स्थापित भएको छ । अपूर्व सन्तुष्टीको अनुभव गर्दै केही पोस्टिङ् मैले पनि गरेँ । समय बितेको पत्तै नपाइने २ घण्टा भन्दा बढी फेसबुक ब्लग मै हराइरहेँ ।

कपिलवस्तु: प्रकाश मुनिको अँध्यारो

(सन्दर्भःकपिलवस्तु दिवस)

By लक्ष्मण पुरी

मोतिपुर–४, कपिलवस्तु ।

नेपालको पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र, लुम्बिनी अञ्चल अन्तर्गत रहेको कपिलवस्तु जिल्ला भगवान गौतम बुद्धको जन्मस्थलको रुपमा रहेको तथ्य विदितै छ । इशापूर्व ५६३ मा राजा शुद्धोधन र माता मायादेवीको कोखबाट तत्कालिन शाक्य गणराज्य (आजको कपिलवस्तु)मा सिद्दार्थ गौतमको जन्म भएको थियो । जसले गर्दा पनि यसले ठूलो ऐतिहासिक महत्व बोकेको छ ।
नेपालको कूल क्षेत्रफलको १७३८ वर्ग मि. मा फैलिएको यस जिल्लाको पूर्व तर्फ रुपन्देही, उत्तर तर्फ अर्घाखाँची, पश्चिम तर्फ दाङ र भारतको उत्तर प्रदेश तथा दक्षिण तर्फ भारतको उत्तर प्रदेश रहेको छ । सन् २००१ को जनगणना अनुसार करिब ४ लाख ८१ हजार रहेको छ । मधेसी समुदायको बाहुल्य रहेता पनि यहाँ मिश्रित बसोबास रहिआएको छ । करिब १९.४ प्रतिशत मुसलमान, १२.६ प्रतिशत थारु समुदाय, ९.२ प्रतिशत यादव समुदाय तथा करिब ८.४ प्रतिशत पहाडी ब्राम्हणहरुको मुख्य बसोबास रहेपनि अन्य विविध जातजातिको समेत बसोबास रहदैं आएको छ । अवधि, भोजपुरी, थारु एवं नेपाली मुख्य भाषा रहेको यस क्षेत्रको कृषि नै प्रमुख पेशा रहदैं आएको छ । पूर्व–पश्चिम महेन्द्र राजमार्गसँग प्रत्यक्ष जोडिएको भएपनि मानव विकास प्रतिवेदन अनुसार यो जिल्ला जीवनस्तरका रुपमा निकै दयनीय र पिछडिएको अवस्थामा रहेको छ । विश्व सम्पदा सूचीमा समेत सूचीकृत “लुम्बिनी” अन्तर्गतको यस ऐतिहासिक जिल्लाको जीवनस्तरलाई विश्लेषण गर्दा गौतम बुद्धको प्रकाश मुनिको अँध्यारोका रुपमा चित्रित गर्न सकिन्छ ।
इस्वी सन् १८९६ डिसेम्बर १ तारिखका दिन एकजना जर्मन आर्कियोलोजिस्ट डा. एन्टोन फुहररले सर्वप्रथम अशोक स्तम्भ पत्ता लगाई बुद्धको जन्मस्थल कपिलवस्तु भएको दावी गरेको र आजसम्म पनि सोही स्तम्भ नै प्रमाणको रुपमा रहेकाले डिसेम्बर १ तारिखलाई कपिलवस्तु दिवसका रुपमा विश्वव्यापी रुपमा मनाउन थालिएको हो ।

कलमकर्मी र संचारकर्मीहरुमा बिशेष अनुरोध

(सन्दर्भ: कपिलबस्तु दिबस)
By रामकुमार श्रेष्ठ

आज समय यसो निकालेर फेसबुक सर्सर्ती यात्रा गरें कपिलबस्तु दिबसको हालखबर बुझ्न । केही साथीहरु खुब भिडेको देखें, मेरा केही बिदेशी मित्रहरु नेपाली मित्रहरुभन्दा बढी लागेको देखेर खुशी र दु:ख एकै साथ लाग्यो । खुशी यस अर्थमा कि केही बिदेशी साथीहरु हाम्रो कार्यक्रममा कसरी सहयोग गर्न सकिन्छ भनेर सोधी सोधी आ-आफ्ना साथीहरुलाई समेत यस कार्यक्रममा सहभागी बनाउन तल्लिन छन अनि दु:ख यस अर्थमा कि कतिपय नेपाली मित्रहरु यस किसिमको कार्यक्रमलाई महत्वहीन ठानी रहेछन । यत्ति गर्दैमा के लछारपाटो लगाउन सकिन्छ र भन्ने मानसिकतामा होलान शायद अथबा फेसबुकको आफ्नो दैनिक दिनचर्या जसरी चलिरहेछ त्यस्मा ब्यबधान किन ल्याउने भन्ने सोंचमा होलान । जे होस समुद्रको अस्तित्वको आधार भनेकै पानीको थोपा थोपा हो भन्ने कुरालाई राम्ररी सबैले बुझिदिए समस्या समस्याको रुपमा रहन सक्तैन थियो  ।

सन्दर्भ: कपिलवस्तु दिवस (१ डिसेम्बर २००९ )

By राज श्रेष्ठ, कीर्तिपुर

संसारभर अध्ययन र विभिन्न कामको सिलसिलामा विदेश पुगेका नेपालीहरुले आपुनो मातृभूमिलाई चिनाउन सक्दो योगदान दिने गरेकाछन् । नेपाललाई विश्व सामु परिचित गर्दा उनीहरुले मूलतः आपुनो देशलाई भगवान् गौतम वुद्ध जन्मेको देश र संसारको सबैभन्दा उच्च पर्वत सगरमाथाको देश भनेर परिचय दिने गरेकाछन् । तर उनीहरु त्यतिबेला अचम्भित र दुःखी हुन्छन् जुनबेला विदेशी साथीहरुले भगवान् वुद्ध त भारतमा जन्मेका हुन् भनेर आपुूहरुले पढने गरेको सुनाउँछन् । निश्चय पनि करीब २५५० वर्ष अगाडि यस उपमहाद्विपमा थुप्रै स्वतन्त्र गणराज्यहरुको अस्तित्व थियो । तर आधुनिक राजनीतिक सिमाङ्कनबाट भगवान् गौतम वुद्धको जन्मस्थल र प्राचीन कपिलवस्तु नेपालको सिमा भित्र रहेको पुष्टि भइसक्दा पनि अन्तरराष्ट्रिय जगतमा धेरै विदेशीहरुलाई यी पवित्रस्थलहरु भारतीय भूमि भित्र पर्छन भन्ने भ्रम रहन गएको छ । यसै भ्रमलाई निवारण गर्न विदेशमा रहेका नेपाली देशभक्तहरुको एक समूहले भगवान् वुद्धको जन्मस्थल कपिलवस्तुलाई संसारभर चिनाउन र उहाँका मानवतावादी शान्ति सन्देशलाई विश्वभर फैलाउन १ डिसेम्बर २००९ का दिनलाई अन्तरराष्ट्रिय कपिलवस्तु दिवसको रुपमा मनाउने निर्णय गरेकाछन् ।
१ डिसेम्बर १८९६ का दिन जर्मन पुरातत्वविद् डा।फुहरर्ले लुम्बिनीमा अशोक स्तम्भको प्रमाणिकरण गरेका थिए । पत्ता लगाइएको अशोक स्तम्भमा भगवान् वुद्धको जन्म यही लुम्बिनीग्राममा भएको हो भनेर उल्लेख गरिएको छ । अशोक स्तम्भ पत्ता लागेको सो दिनको सम्झनामा विदेशस्थित नेपाली राजदूतावासमा कार्यक्रम आयोजना गरिने भएको छ भने नेपालमा पनि स्थानीय स्तरमा कार्यक्रमको आयोजना गरिने भएको छ । कार्यक्रमलाई सफल बनाउन र अधिक भन्दा अधिक सहभागिता बढाउन प्रचार प्रसारमा अत्याधुनिक प्रविधि इन्टरनेटको प्रयोग व्यापक रुपमा गरिएको छ । एउटै सामाजिक साजाल फेसबुकमा आवद्ध फेसबुक प्रयोगकर्ता माझ कार्यक्रमले व्यापकता पाएको छ । भगवान् वुद्धसँग सम्बन्धित सामाग्रीहरु कपिलवस्तुसँग सम्बन्धित ऐतिहासिक तथा पुरातात्विक तथ्यहरु र १ डिसेम्बर २००९ का दिन मनाइने अन्तरराष्ट्रिय कपिलवस्तु दिवसका अवसरमा आयोजना गरिने कार्यक्रमहरु र सो दिवसलाई सफल बनाउन भए गरेका प्रयासहरु इन्टरनेटका सामाजिक साजाल फेसबुक ट्विटर ब्लग वेवसाइटहरुमा प्रशस्तै राखिएका छन् । उदाहरणको लागि धधध।धयचमिबुष्तथ।धयचमउचभकक।अयु हेर्न हुन ।
सन् २०११ लाई नेपालले पर्यटन वर्षको रुपमा मनाउने सन्दर्भमा समेत विदेशस्थित राजदूतावास मार्पुत कपिलवस्तु दिवसको रुपमा कार्यक्रम संचालनले विदेशी पर्यटक माझ कपिलवस्तु भ्रमणलाई प्रोत्साहन गर्न योगदान दिनेछ भन्ने विश्वास गर्न सकिन्छ । यस कार्यक्रमलाई अझ प्रभावकारी बनाउन आपुनो स्तरबाट सक्दो सहयोग गर्न हुन र जुनसुकै किसिमबाट भएपनि सहभागिता जनाउन हुन सम्पूर्ण स्वदेश तथा विदेशमा रहेका देशभक्त नेपाली दाजुभाई तथा दिदीबहिनीहरुमा हार्दिक आव्हान गर्दछौं ।

कपिलवस्तुमाथि भारतीय दावी र नेपाली विरोध

कपिलवस्तु दिवस (१ डिसेम्बर २००९ )सन्दर्भमा

By राज श्रेष्ठ, कीर्तिपुर काठमाडौ

१ डिसेम्बर १८९६ का दिन डा। फुहररले लुम्बिनीमा अशोक स्तम्भको प्रमाणिकरण गर्नुभएको थियो । अशोकस्तम्भमा भएको शिलालेखको आधारमा भगवान् वुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीको पहिचान गरिएको एक शताव्दी भन्दा केही वर्ष भईसक्दा पनि भारतीय साचार माध्यम र भारत सरकारबाट बेलाबखत भगवान् वुद्ध भारतीय हुन भन्ने प्रचार रोकिएको छैन । यसै सन्दर्भमा यो ऐतिहासिक दिनको सम्झनामा अध्ययन र विभिन्न कामको सिलसिलामा विदेश पुगेका नेपालीहरुले संसारभर एकै साथ १ डिसेम्बर २००९ लाई कपिलवस्तु दिवसको रुपमा स्थानीय स्तरमा र इन्टरनेट प्रविधिका सामाजिक साजाल फेसबुक ट्विटर ब्लग र वेवसाइट मार्पुत विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाउने निधो गरेकाछन् । सोही सन्दर्भमा भगवान वुद्धको जन्मस्थल र प्राचिन कपिलवस्तुको अवस्थितिको बारेमा भारतीय पक्षबाट गरिएको दावी र नेपालको पक्षमा रहेका ऐतिहासिक तथ्यहरुलाई केलाउने कोशिस मैले गरेको छु ।

भगवान् वुद्धको जन्मस्थल प्राचीन कपिलवस्तुको राजधानी आधुनिक नेपालको तिलौराकोट नै हो भन्ने आधारहरु प्रशस्तै छन् । चीनिया पदयात्री तथा वौद्ध भिक्ष्ाहरु फाहियान र हुयानसाङ्ग कपिलवस्तुको भ्रमणमा आउँदाको उनीहरुको यात्रा वर्णनबाट कपिलवस्तुको भौगोलिक अवस्थिति र लुम्बिनीबाट कपिलवस्तुको राजधानीको दूरीको बारेमा थाहा हुन्छ ।  उनीहरुले कपिलवस्तुबाट हिमालयको हिमश्रृंखलाहरु स्पष्ट देख्न सकिने र यो भागिरथी नदीको किनारा मै अवस्थित छ भनेर दूरी समेत किटान गरी लेखेकाछन् । आधुनिक तिलौराकोटको अवस्थिति यहाँबाट स्पष्ट देखिने हिमश्रृंखला र बाणगंगा नदीको किनारामा रहेको हुँदा चिनिया यात्रीहरुले वर्णन गरेको कपिलवस्तु सोह्रै आना यही हो भन्ने पुरातत्वविद्हरुको ठहर छ । यहाँ भएका उत्खनन कार्यहरुमा भारतीय पुरातत्वविद् पि। सि। मुखर्जीबाट उन्नाइसौं शताव्दीको अन्त्यतिर प्राप्त भएको प्रमाणहरु प्राचीन दरवारका भग्नावशेषहरु र नेपाल सरकार पुरातत्व विभाग र रिस्शो विश्वविद्यालय जापानबाट संयुक्त रुपमा गरिएको उत्खनन्बाट प्राप्त प्रमाणहरुबाट समेत निश्चित रुपमा तिलौराकोट नै प्राचीन कपिलवस्तु हो भन्ने प्रमाणित भइसकेको छ ।

तर पुरातात्विक पृष्ठभूमिमा आधारित ऐतिहासिक तथ्यलाई बँग्याई भारतीय पक्षले उत्तरप्रदेशको पिपरहवालाई प्राचीन कपिलवस्तु हो भन्ने दावी गर्दै आएको छ । भारतीय दावीमा भारतीय पुरातत्वविद् के एम श्रीवास्तवबाट उत्खनन गरिएको पिपरहवा क्षेत्रमा पाइएको भनिएको भगवान् वुद्धको अस्थिधातु रहेको स्तुप र भग्नावशेष संरचनालाई राजा सुद्धोदनको दरवारको रुपमा प्रस्तुत गरिएको छ । उत्तरप्रदेश सरकारले पिपरहवामा पाइएको भग्नावशेषलाई प्राचीन दरवारको स्वरुप दिन निर्माणकार्य समेत गरिएको छ । पिपरहवामा ुराजा सुद्धोदनको दरवारु ुभगवान वुद्धले २९ वर्ष बिताएको स्थलु भनेर ठूला ठूला बोर्ड टाँगिएको छ । उत्तरप्रदेशको नौगढ जिल्लालाई कपिलवस्तु नामाकरण गरिएको छ भने केही स्थानलाई सिद्धार्थ जनपथको नाम दिइएको छ । उत्तरप्रदेश टुरिज्म डिपार्टमेन्टले २९ डिसेम्बर देखि ३१ डिसेम्बर सम्म कपिलवस्तु वुद्ध महोत्सव भनेर मनाइरहेको छ । यसरी भारतीय पक्षले सुनियोजित रुपमा पिपरहवालाई प्राचीन कपिलवस्तु प्रमाणित गर्न खोजिरहेको छ । भगवान् वुद्धको जन्म भारतमा भएको हो र प्राचीन कपिलवस्तु आधुनिक उत्तरप्रदेशको पिपरहवा हो भनेर अन्तरराष्ट्रिय स्तरमा भारतले प्रचार प्रसार गरिरहेको छ ।

भारतीय दावी कति झुठो छ भन्ने कुरा हामी श्रीलंकाली विव्दान प्रो।पेरेराको भनाईबाट थाहा पाउँछौ । प्रो। पेरेरा भन्नुहुन्छ कि प्राचीन कपिलवस्तुको खोजीकार्य उत्तरप्रदेशको पिपरहवामा भगवान् वुद्धको अस्थिधातु रहेको स्तुप पत्ता लागेपछि तिव्र रुपमा बढेको हो । शुरुमा पिपरहवालाई नै केन्द्रमा राखेर अनुसन्धान कार्य अगाडि बढाइएको थियो । तर राजा सुद्धोदनको दरवार भनिएको भवनका भग्नावशेषहरु पछि निर्माण गरिएका नयाँ संरचना भएको पत्ता लाग्यो । त्यसपछि पुरातत्वविद्हरुले नेपालको तिलौराकोटमा उत्खनन शुरु गरे र यहाँ उनीहरुले दरवारका भग्नावशेषहरुको साथै अन्य प्रमाणहरु प्राप्त गरे र तिलौराकोट नै प्राचीन कपिलवस्तु भएको प्रमाणित भयो । पिपरहवामा पाइएको भग्नावशेष वास्तवमा एक प्राचीन वौद्ध विहार मात्रै हो भन्नेमा पुरातत्वविद्हरु सहमत भए ।

यसको साथै अन्य प्रमाणको आधारमा तिलौराकोट वरपर ६२ पुरातात्विक महत्वका स्थानहरुको पहिचान गरिएको छ । प्रमुख स्थानहरुको कुरा गर्दा कुदान तिलौराकोटबाट ४।५ कि।मी। दक्षिण जहाँ भगवान वुद्धले आपुना पिता सुद्धोदनलाई वुद्धत्व प्राप्त भएपछि प्रथम पटक भेटेका थिए क्रकुछन्द वुद्धको जन्म तथा परिनिर्वाणस्थल गोटिहवा तौलिहवाबाट ३ कि।मी। दक्षिणपश्चिम कनकमुनी वुद्धको जन्म तथा वुद्धत्व प्राप्तिस्थल निग्लिहवा तौलिहवाको ७ कि।मी। उत्तर शाक्यहरुको सामुहिक वधस्थल सगरहवा कनकमुनी वुद्धसँग सम्बन्धित औरराकोट तौलिहवाको १० कि।मी। उत्तरपूर्व भगवान वुद्धको मावलीघर देवदह लुम्बिनीको ५४ कि।मी। पूर्व र रामग्राम जहाँ भगवान वुद्धको अस्थिधातु रहेको स्तुप छ आदि स्थानहरु तिलौराकोटको आसपासकै क्षेत्रमा रहेकाछन् । भारतीयहरुले दावी गरेको पिपरहवा वरपर वौद्ध साहित्यमा वर्णन गरिएका प्राचीन कपिलवस्तु वरपर हुनुपर्ने यस्ता पुरातात्विक स्थलहरु कुनैको पनि अस्तित्व रहेका छैनन् । यसको ठिक विपरित तिलौराकोटमा उक्त स्थलहरुको किटानकासाथ पहिचान गरिएबाट तिलौराकोट नै प्राचीन कपिलवस्तुको राजधानी हो भन्ने प्रमाणित हुन्छ ।

Email: rajshrestha2002@hotmail.com
Website: http://www.rajshrestha2002.wordpress.com

वुद्द नेपालमा जन्मेका हुन भारतमा होइन, सिमा अतिक्रमण वन्द गराऔ राष्ट्रियता वचाऔ !

By सन्तोष न्यैपाने, वेल्जियम

विश्वभर शान्तिको विगुल फुक्ने शान्तिका अग्रदुत गौतम बुद्ध नेपालको कपिलवस्तुमा जन्मेको सर्वविदितै छ । गौतम बुद्ध नेपालका एक इश्वर मात्र होइनन विश्वमा बौद्ध धर्म मान्ने सबैका एक साझा इश्वर हुन ।

हाम्रो देश नेपाल शान्तिप्रिय पुन्य भूमी गौतम वुद्दको देश जसलाई सिंगो नेपालको एकिकरणकर्ता पृथ्वी नारायण शाहले चार वर्ण छत्तिस जातको साझा फुलवारीको उपमा देएका थिए । हो यही साझा फुलवारीको पूर्व, पश्चिम र दक्षिणी भागबाट भारत र उत्तरतर्फ चीन गरी दुई ठूला ठूला मुलुकहर रहेका छन् अर्थात नेपाल दुइ ढुंगाबीचको तरुलको रुपमा सदैव पिल्सिएर रहेको छ । उत्तरी मित्रराष्ट्र चीन जुन वौद्द धर्मको वाहुल्य रहेको देश मानिन्छ उसबाट नेपाललाई त्यति बाधा अथवा कुनै पनि हस्तक्षेप नगरिएको सिंगो इतिहाँस नै साँक्षी छ तर पूर्व, पश्चिम र दक्षिण तिनतिरबाट वन्दक वनाईरहेको कथित मित्रराष्ट्र भारतले आफ्नो विस्तारवादी निती अनुरुप हाम्रो देशको सम्पूर्ण क्षेत्रमा हस्तक्षेप गर्दै आइरहेको छ । पूर्व मेचिदेखि पश्चिम महाकालिसम्मका सिमानाहरुमा आक्रमण गर्दै दिन प्रतिदिन हस्तक्षेप गर्दै आएको छ । त्यसको अलावा राजनैतिक हस्तक्षेप, खुल्ला सिमाको कारण हुने अनेकौ डकैति, चोरी, पैठारीहरु त भइरहेकै र पचाइरहेकै कुराहरु थिए तर अहिले आएर धार्मिक रुपमा पनि हस्तक्षेप गर्ने दाउँ खेलिरहेको छ । अनि बुद्ध भारतमा जन्मेको भनेर दाबि गर्न थालिसकेको छ । कथित हिन्दि फिल्म चाँदनी चौक टू चाइनामा उसले सम्पूर्ण रुपमा वुद्दलाई भारतमा जन्माइरहेको दुस्साहस गरेको छ । उक्त फिल्म नेपाली सेन्सर वोर्डले व्यान्ड पनि गरेको थियो र अनेकौ विराधाभाष नाराहरु पनि लगाइएको थियो ।
त्यस्तै पछिल्लो समयमा आएर भारतले कपिलवस्तु जिल्ला नजिकै आफ्नो क्षेत्रमा कपिलवस्तु ठाउँ नामाकरण गरेर गौतम बुद्ध भारतमा जन्मेको प्रमाणित गर्नको लागि दुरुस्तै स्थानको निर्माण गर्दैछ भन्ने कुरा संचार माध्यममा आएको छ । यो सरासर नेपालको सार्वभौमसत्तामाथि विदेशी हस्तक्षेप गरेको हो । तथापि नेपालका नेताहरुलाई चासो त छदै छैन साथै हामी युवा वर्गमा पनि चासो कम हुदै गएको छ जुन एकदम दुर्भाग्यपूर्ण कुरा हो ।
यसै सन्दर्भमा हामी सम्पूर्ण प्रवासी नेपाली दाजुभाइहरुले आ-आफ्नो ठाउँबाट देशको राष्ट्रियता बचाउनको लागि यहि डिस्मेवर १ तारिख को दिन विश्वभरि कपिलवस्तु दिवस मनाउन लागिएको छ । बुद्ध नेपालमै जन्मेका हुन भनेर विदेशीहरुलाई जानकारी दिनु र प्रवासबाट भए पनि हामी वफादार नेपालीहरुले भारतमाथि खबरदारी गर्नको लागि यो कार्यक्रम गर्न लागिएको हो । भारतले गर्दै आइरहेको नेपाली भूमि अतिक्रमणबारे जानकारी र खबरदारी गर्न यो दिवसले थप सहयोग गर्ने छ ।
यसको कार्यक्रम स्वरुप अस्ट्रेलियामा पहिलो कार्यक्रम गरिएको छ । तसर्थ सम्पूर्ण प्रवासी नेपाली दाजुभाई दिदिबहिनीहरुले आफ्नो तर्फबाट समुह, संघ संगठन वा अरु विभिन्न राष्ट्र प्रेमी नेपाली हरुले यो दिवस मनाइ स्वदेशको स्वाधिनता र स्वाभिमानलाइ बचाइराख्न अग्रसर रहनुहोला ।
अन्तमा राष्ट्र हामि सबैको हो तसर्थ सबै मिलि विदेशी हस्तक्षेपबाट मातृभूमी जोगाइ राख्न अग्रसर रहौ ।
बुद्ध नेपाली हुन भारतीय होइनन विश्वभरि रहेका नागरिक लाई यो कुराको जानकारी गराऔ ।
नेपालको भूमिमाथि भइरहेको अतिक्रमण र धर्म अतिक्रमण को विरुद्ध मा प्रवासबाट भारतलाई खबरदारि गरौ
र डिसेम्बर १ तारिखको दिन कपिलवस्तु दिवस मनाऔ

कपिलवस्तु : दक्षिण एसियाको जेरुसालम

(सन्दर्भ – कपिलवस्तु दिवस)

भानु पौड्याल

परिचय

नेपालको दक्षिणी जिल्ला कपिलवस्तु प्राचिन कपिलबस्तु गणराज्यको केन्द्र, सांख्य दर्शनका प्रणेता ऋषि कपिलको तपोभूमि तथा गुरुकुल र शाक्यमुनी बुद्धको जन्मस्थल हो। भनिन्छ, ऋषि कपिलद्वारा प्रतिपादित प्रकृति र पुरुषको द्वैदतामा आधारित दर्शनको जन्मभूमि भएका कारणले प्राचिन कालमा यस शाक्य गणराज्यको कपिलवस्तु नामाकरण गरिएको थियो। कक्रुछन्द बुद्धको जन्मभूमि गोटिहवा र कनकमुनी बुद्धको जन्मभूमि निग्लिहवा (निग्लीसागर) पनि यसै जिल्ला अन्तर्गत पर्दछन। शाक्यमुनी बुद्धको खास जन्म स्थल लुम्बिनीमा एक प्राचिन शिवलिङ्ग पनि छ।  शाक्यमुनी बुद्धलाई हिन्दूहरुले समेत विष्णुको दशम अवतार मान्ने भएकोले बिश्वभरी छरिएर रहेका हिन्दू तथा बुद्ध धर्मावलम्वीहरु र शान्ति र समानताका पक्षधरहरुका लागि
कपिलवस्तु र कपिलवस्तु अन्तर्गत लुम्बिनीको त्यति नै महत्व छ जति यहुदी, क्रृस्चियन र मुस्लीमहरुकोलागि जेरुसालमको छ।
भौगोलिक अवस्थिति
कपिलवस्तु अन्तर्गतको लुम्बिनी काठमाण्डौ बाट ३०३ किलोमिटर दक्षिण पश्चिममा पर्दछ। प्राचिन कपिलवस्तुको राजधानी तौलिहवा लुम्बिनीबाट २० किलोमिटर पश्चिममा पर्दछ भने यस प्राचिन गणराज्यको सानो हिस्सा भारतमा समेत पर्दछ। शाक्यमुनी बुद्धको मामा घर अथवा माता मायादेवीको माइति घर देवदह भने लुम्बिनीभन्दा ३० किलोमिटर पूर्व रुपन्देही जिल्लामा पर्दछ। कक्रुच्छन्द बुद्धसंग सम्बन्धित निग्लिहवा तौलिहवाबाट करिव १० किलोमिटर पश्चिममा पर्दछ। कपिलवस्तु जिल्लाभरिमा शाक्यमुनी बुद्धसंग सम्बन्धित १३८ वटा पुरातात्विक तिर्थस्थलहरु छन। हरियालीले भरिपूर्ण पर्वत शृङ्खलाहरुको काखमा रहेको बुद्ध र हिन्दू धर्मावलम्वीहरुको लागि पावन कपिलवस्तु र देवदह अन्य पर्यटकहरुको लागि समेत अत्यन्त रमणीय पनि छन।
ऐतिहासिक पृष्टभूमि

शाक्य बंश
कपिलवस्तु गणराज्यका नेतृत्वकर्ता शाक्यहरु प्राचिनकालमा तात्कालिन अयोध्यामा शासन गरिरहेको इच्छ्वकु बंशवाट आएका थिए। पहिलो इच्छ्वकु राजाकी पहिली श्रीमतीका जेठा छोरालाई आफ्नी आमाको मृत्युसंगै देश निकाला गरिएको थियो। देश निकालापछि यी राजकुमार आफ्नो मातृभूमिको उत्तरतर्फ पहाडको काछमा बसाई सरे। आफूलाई गौतम गोत्रका सूर्यबंशीय क्षेत्री मान्ने कपिलवस्तुका प्राचिन शाक्यहरुलाई ईतिहासदबिद् डिल्लीरमण रेग्मीले यिनै इच्छ्वकु राजकुमारका सन्तान मानेका छन।
शाक्यमुनी बुद्धको जन्म र कपिलवस्तुको उन्नति
सन ६२३ बि. सि. मा शाक्यमुनी बुद्धकी माता मायादेबी माइती घर देवदहबाट पति घर तौलिहवा जाँदाजाँदै बाटैमा बालाक शिद्धार्थ गौतमको जन्म भएको थियो। यिनै बालक शिद्धार्थ अहिले शाक्यमुनी बुद्धको नामले र उनको जन्मस्थल लुम्बिनीको नामले बिश्व प्रशिद्ध छन। तात्कालिन अवस्थामा उन्नतशील शाक्य गणराज्य कपिलवस्तु शाक्यमुनी बुद्धको प्रशिद्धीसंगै सम्पन्न पनि हुंदै गयो। ठूलो संख्यामा स्तूप र बिहारहरु निर्माण भए। बिभिन्न यात्रीहरु र पुरातत्वबिद्हरुको अनुसार सिङ्गो कपिलवस्तु झकिझकाउ थियो। स्वयम सम्राट अशोकले लुम्बिनी र निग्लीहवामा स्तूपहरु निर्माण गरी शिलालेख सहितका पाषाण स्तम्भहरु खडा गरेका थिए। कपिलवस्तु जिल्ला र आसपासका क्षेत्रभरी छरिएर रहेका पुरातात्विक महत्वका स्थान र सामाग्रीहरु प्राचिन कपिलवस्तुको उन्नतिका जीबित साक्षी हुन।
दुर्दशाका शताव्दीहरु
सम्राट अशोकले २६४ बि. सि. मा निग्लीहवा र २४९ बि. सि. मा लुम्बिनी भ्रमण गर्दा कपिलवस्तु उन्नत र बौद्ध भिक्षुहरुको केन्द्र थियो। दुर्भाग्यबश यो सर्वतोमूखी सम्पन्नता धेरै शताव्दीसम्म रहन सकेन। सन ४०३ मा चिनिया यात्री फा सियानले देखेको लुम्बिनी दर्दनाक स्थितिमा थियो। उनले लुम्बिनीमा त्यागिएका बौद्ध बिहारहरु र कपिलबस्तुमा खण्डहर शहर देखेका थिए। फा सियानले भ्रमण गरको करीव २०० बर्ष पछि अर्का चिनिया यात्री तथा बौद्ध भिक्षु हुयान साङ्गले भत्किएका १००० वटा बौद्ध बिहारहरु र चट्याङले भांचिएको अशोक स्तम्भको बर्णन गरेका छन। लुम्बिनी र कपिलवस्तुमा बचेखुचेका मूर्ति र बिहारहरु पनि चौधौं शताव्दीमा आक्रमण गर्न आएका मुगलहरुले तालिवानले अफ्घानस्तानमा बामियां बुद्धको मूर्तीहरु ध्वस्त पारेको शैलीमा संहार  गरिदिए। त्यसपछि लगभग बिर्सिएको लुम्बिनीलाई सन १११३ मा बर्तमान पश्चिम नेपालमा पर्ने एक गणराज्यका तात्कालिन राजा रिपु मल्लले दर्शन गरे तापनि कपिलवस्तुको उद्दारमा कुनै काम हुन सकेन। लुम्बिनी निर्जन जङ्गलमा परिणत भयो। १८९६ मा पाल्पाका तात्कालिन गभर्नर खड्ग सम्सेर ज. ब. रा. ले उत्खनन र जर्मन पुरात्त्वबिद् डा. एन्टोन फुहररले अशोक स्तम्भको प्रमाणिकरण नगरेसम्म कपिलवस्तु आफ्नो अस्तित्वको खोजीमा तडपिरह्यो।
खड्ग सम्सेर, डा. फुहरर र उत्खननका सिलसिलाहरु
सौखिन पुरातत्वबिद् खड्ग सम्सेरले १८९६मा लुम्बिनीमा आशोक स्तम्भ फेला पारेपछि तात्कालिन ब्रिटिस इन्डियाका कर्मचारी डा. एलोइस एन्टोन फुहररले उत्खननलाई अगाडि  बढाए। डा. फुहररको उत्खनन र डिसेम्बर १, १८९६ मा अशोक स्तम्भको प्रमाणिकरण लुम्बिनी र समग्रमा कपिलवस्तुको संरक्षण र बिकासको लागि कोसे ढुङ्गा प्रमाणित भयो। अशोक स्तम्भमा भएको शिलालेख, जसमा अशोकको भ्रमण र बुद्धप्रतिको उनको समर्पण, बुद्धको जन्मस्थान लुम्बिनी भएको जानाकारी र बुद्ध जन्मस्थलका बासिन्दाहरुलाई अशोकले गरेको कर माफीको बारेमा बर्णन गरिएको छ, बुद्धसम्बन्धी अनुसन्धानको आधार बन्यो। सन १८९९ मा पि के मुखर्जीले उत्खननलाई अझ अगाडि बढाए भने १९६१ मा देवला मित्राले इटाले बनेको मन्दिरको भग्नावसेष र त्यस भित्र मायादेबीले बुद्धलाई जन्म दिएको अवस्था झल्किने मूर्ति  फेला पारिन। यिनै पुरातत्वबिद्हरुका अथक परिश्रम र अद्वितीय उपलब्धीहरुले गर्दा लुम्बिनी १९९७ देखी UNESCO को बिश्व सम्पदा सूचिमा सूचिबद्ध छ।
उ थान्त र संयुक्त राष्ट्र संघ
संयुक्त राष्ट्र संघका तात्कालिन महासचिव उ थान्तले सन् १९६७ मा कपिलवस्तुको भ्रमण गरे। उनको यस भ्रमणले कपिलबस्तुको सम्बर्धन र बिकासको कामलाई अन्तरराष्ट्रीय चासोको बिषय बनाउन सहयोग गर्‍यो। उ थान्तकै प्रयासको परिणाम स्वरुप १९७० मा १३ देशहरुको प्रयासमा गठित लुम्बिनी बिकास कोष  लुम्बिनीलाई अन्तररास्ट्रिय धार्मिक, पर्यटन तथा शान्ति केन्द्रको रुपमा बिकसित गर्न प्रयत्नरत छ। उ थान्तकै पद चिन्ह पहिल्यउंदै १९७९ मा सं. रा. स. का नया महासचिव कुर्त वाल्ढेइमले जापानी आर्किटेक्ट केन्जो ताङ्गेले तयार पारेको गुरु योजानालाई कार्यान्वयन गर्नकोलागी आर्थिक सहयोग प्रदान गर्न बिश्वका देशहरु तथा संघ संस्थाहरुलाई आह्वान गरेका थिए। १९९३ मा बुत्रोस बुत्रोस घालीले र १९९८ मा कोफि अन्नानले समेत कुर्तकै भाषा दोहोर्‍याए तापनि लुम्बिनीको अपेक्षित द्रुत गतिमा बिकास भने हुन सकेको छैन।
सन १९८९ मा लुम्बिनीको बारेमा तात्कालिन सं. रा. स. का महासचिव हावियर पेरेज द कुयारले लुम्बिनीलाई सांस्कृतिक आदान प्रदान र शान्तिको केन्द्रको रुपमा ब्याख्या गरेका थिए। बर्तमान महासचिव बान कि मुनले २००८ मा लुम्बिनी र गौतम बुद्धको बारेमा बोल्ने सिलसिलामा बुद्धको शिक्षाले बिभिन्न बिचार र संस्कृति बोकेका मानिसहरुमा शान्ति, सह-अस्तित्व र आत्ममूल्याङ्कनको बिकास गर्न सहयोग पुर्‍याउने कुरामा आफ्नो बिश्वास रहेको कुरा ब्यक्त गरेका छन। यसर्थ, बिश्वका बिभिन्न देशहरु आन्तरिक र बाह्य स-शस्त्र द्वन्द र बिदेशी कुटनैतिक दबाबमा फसिरहेको बेला उत्पादनका साधनहरुको समानुपातिक बितरण र दिगो शान्तिको पक्षमा संयुक्त राष्ट्र संघ दह्रो रुपमा उभिने छ र शान्ति, समानता र सह-अस्तित्वका प्रचारक शाक्यमुनी बुद्धको जन्स्थलको संरक्षण र बिकासमा बिशेष जोड दिनेछ भन्ने आशा गर्न सकिन्छ।
कपिलवस्तुसम्बन्धी भ्रमहरु
यथेष्ट प्रमाणहरुले नेपालमा अवस्थित कपिलवस्तु जिल्ला प्राचिन कपिलवस्तु गणराज्य भएको कुरा सिद्ध गरिसक्दा पनि अन्तररास्ट्रिय बुद्धि बजारमा केही भ्रमहरु छरिएका छन। जानेर वा नजानेर। केही भ्रमहरु पश्चिमी लेखकहरुवाट छरिएको छ भने केही भारतीय बिस्तारबादी शासक बर्गबाट।
पश्चिमी लेखकहरुले बुद्धलाई भारतीय राजकुमार भन्ने गरेका छन। हिन्दू धर्म शास्त्रमा उल्लेखित दन्त्यकथाका सम्राट भरत इतिहासको कुनै पानामा पनि भेटिदैनन। माहाभारत र रामायणले समेत बर्तमान दक्षिण एसियमा बिभिन्न राज्य/गणराज्यहरु भएको देखाउछन। यसर्थ चन्द्रगुप्त मौर्यभन्दा पहिले बिशाल भारत केही पौराणिक लेखकहरुको कल्पनामा मात्रै थियो। ईतिहास अनुसार चन्द्रगुप्त मौर्य बुद्ध जन्मेको करीव पौने दुई सय बर्षपछि राजा भएका थिए। यस हिसाबले चन्द्रगुप्त मौर्यको राज्य भित्र कपिलवस्तु गणराज्य पर्ने कुरा पनि आएन। त्यो एक स्वतन्त्र गणराज्य थियो। त्यो गणराज्यका प्रमुख क्षेत्रहरु हालको नेपालमा पर्दछन भारतमा हैन। त्यस कारण शिद्धार्थ गौतम या शाक्यमुनी बुद्ध प्राचिन कपिलवस्तु गणराज्यका राजकुमार थिए भारतका हैनन।
केही भारतीय तथाकथित बिद्वानहरु अशोक स्तम्भको प्रामाणिकतामाथि समेत प्रश्न चिन्ह उठाउने कोसिस गरिरहेका छन। यसरी प्रश्न उठाउनेहरुको लाममा एक बेलायती लेखक चार्ल्स आलेन पनि पर्दछन। तर भारतीयहरुको नियतमा खोट छ भने श्री आलेनको बुझाईमा। चार्ल्स आलेनले लुम्बिनी अहिले मानिएको लुम्बिनीमा नभएर बाणगङ्गाको किनारामा रहेको तिलौराकोटतिर हुने कुरा अनुमान लगाएका छन। प्रमाणित कुरा के हो भने शिद्धार्थ गौतमको बालापन तिलौराकोटामा बितेको थियो।
माहायान बौद्धमार्गीहरुका अनुसार साक्यमुनी बुद्धभन्दा पहिले अरु बुद्धहरु पनि थिए। कनकमुनि, कक्रुछन्द, दीपङ्कर र तारा आदी  शाक्यमुनी बुद्धभन्दा पहिलेका बुद्धहरु हुन। सम्राट अशोकले खडा गरेको निग्लिहवाको स्तम्भबाट पनि महायानीहरुको दाबिलाई पुष्टी गरेको छ। लुम्बिनीमा स्थापित स्तम्भलाई शाक्यमुनी बुद्धलाई समर्पण गरेजस्तै लुम्बिनीमा भन्दा १५ वर्ष पहिले निग्लिहवामा स्थापित स्तम्भलाई उनले कनकमुनी बुद्धलाई समर्पित गरेको कुरा लेखिएको छ। बुद्ध बिहार र स्तुपहरु संसारभरि नै एकै खाले देखिन्छन। यसर्थ केरलामा वा ओरिसामा स्तम्भ, बुद्ध बिहार र स्तुपहरु भेटिए यसर्थ कपिलवस्तु त्यही  हो भन्नु बौद्विक बेईमानी हो। भारतको पिपराहवामा स्तुपहरु भेटिए भन्दैमा लुम्बिनीको अशोक स्तम्भमा लेखिएको शिलालेख मेटिने हैन।
बर्तमानमा लुम्बिनी
लुम्बिनीलाई अन्तररास्ट्रिय तिर्थ तथा शान्ती केन्द्रको रुपमा बिकास गर्ने काम भईरहेको छ। लुम्बिनी बिकास कोष र ईन्जिनीतरिङ अध्ययन संस्थान, पुल्चोक क्यम्पस आफ्नो आर्थिक, भौतिक र बौद्विक क्षमता अनुसार अथक परिश्रम गरिरहेका छन। मायादेबी मन्दिर, अशोक स्तम्भ, पुस्करिणी पोखरी आदिलाई पुनर्स्थापित गरिसकिएको छ। भारत लगायत बिभिन्न देशका बौद्ध संध संस्थाहरुले स्तूपहरु, बिहारहरु र चैत्यहरु निर्माण गरेका छन। कपिलवस्तु अझै पनि सबा दुई हज्जार बर्ष अघिको बैभवको प्रतिक्षामा छ।
उपसंहार
नेपालका हिसावले अहिले रास्ट्रियता र रास्ट्रिय एकताका सूत्रहरु र ती सूत्रहरुलाई ब्यबहारिक पुष्टी गर्ने धरोहरहरुको खोजी र बिकासको समय हो। शाह राजशाहीले थोपरेको रास्ट्रियता र रास्ट्रिय एकताका परिभाषाहरुलाई खारेज गर्दै नय जनआधारित र जनपृय परिभाषाहरुको बिकास गर्ने समय हो। शाक्यमुनी बुद्ध  र उनको जन्मस्थल नेपालीले मात्र हैन सारा विश्वले नै गर्व गर्ने धरोहर भएकाले रास्ट्रियता र रास्ट्रिय एकताका धेरै प्रतिकहरुमध्ये सबैभन्दा दरिला प्रतिक हुन। बुद्धको शान्ती, समानता, र चराचर जगतको सह-अस्तित्वको सन्देशलाई एक धर्मको सांघुरो दायराभित्र राख्न सकिदैन। मूर्ती-पूजाका बिरोधी शाक्यमुनी बुद्धले आफूलाई कहिल्यै नया धर्मको जन्मदाता र ईश्वर भएको घोषणा गरेका छैन। मानवताका पुजारी बुद्धलाई एउटा धर्मको दायराभित्र बाध्नु उनी  र उनको दर्शनप्रति अन्याय गरेको ठहरिन्छ। बुद्ध सम्पूर्ण मानव जगतका उत्कृष्ठ शिक्षक हुन।  यसर्थ, बुद्ध र लुम्बिनीको बिकास र प्रचार प्रसार गर्नु प्रत्येक नेपालीको कर्तब्य हो।
विश्वका हिसावले हेर्ने हो भने आन्तरीक र बाह्य स-शस्त्र युद्धहरु, कमजोर राष्ट्रहरुमाथि बिदेशी कुटनैतिक/राजनैतिक हस्तक्षेप, असमानता र अन्याय बढिरहेको परिप्रेक्षमा सं. रा. स. का महासचिव बान कि मुनले भने झै बिभिन्न बिचार र संस्कृति बोकेका मानिसहरुमा शान्ती, सह-अस्तित्व र आत्ममूल्याङ्कनको बिकास गर्न वुद्ध र उनका शिक्षाको बिशेष महत्व छ। देश, जाती र धर्मको आधारमा इतिहार र तथ्यहरुलाई तोडमरोड गरियो भने दक्षिण एसियाको जेरुसालमले भबिष्यमा बर्तमान जेरुसालमको नियति भोगनु पर्ने हुन सक्दछ। शन्तीका दूतको जन्मस्थल शान्ति, उत्पदनका साधनहरुको समानुपातिक बितरण, सामाजीक न्याय र भतृत्वको बिकास गर्न प्रयोग हुनु सबैकोलागी श्रेयस्कर छ। मानव जातिवीच बिभाजनका रेखा कोरिनुभन्दा समानताका बिन्दुहरु खोजिनुले दीगो शान्ती, समानता, सामाजिक न्याय र सम्बृद्धिको पक्षमा विश्वलाई डोहोर्‍याउने छ। बुद्धका सकारात्मक शिक्षाहरुको अध्ययन र उनका बिचार र उनको जन्मसंग सम्बन्धित स्थान र वस्तुहरुको निरन्तर प्रचार यस दिसामा हामी सबैले पुर्‍याउन सक्ने योगदान हुन सक्दछन।  यसर्थ विश्वका सबै न्याय र दीगो शान्तीका पुजारीहरुले कपिलवस्तु र लुम्बिनीकोर भ्रमण, प्रचार प्रसार र बिकासको अभियानमा हातेमालो गर्नु अत्यन्त आवश्यक छ। अस्तु।
शन्दर्भ सामाग्रीहरु

1. http://www.snowlionpub.com/pages/appeals10.html
2. http://www.lonelyplanet.com/nepal/the-terai-and-mahabharat-range/lumbini/history
3. http://www.lumkap.org.uk/Lumbini%20On%20Trial.htm
4. http://www.lumbinitrust.org/messageunsg.htm
5. Stupas of previous Buddha, B. Gosh , http://himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/bot/pdf/bot_1989_03_03.pdf
6. Ancient inscriptions of Nepal, D. R. Regmi, Abhinav Publications, New Delhi, 1983
7. Lumbini for peace and pilgrimage, (Ancient Nepal, Journal of Department of Archaeology,  Government of Nepal, October 1967), T .R. Vaidya
8. The Buddha and Dr Fuhrer: An Archaeological Scandal, Charles Allen, Haus Publishing Limited, UK, 2008

Published link:
http://usnepalonline.com/lumbini-kapilbastu-day/buddhas-birth-place-at-a-glance.html
http://solidaritykhabar.com/index.php?option=com_content&view=article&id=6552:2009-11-26-04-46-52&catid=70:2009-02-12-10-56-54&Itemid=92

लुम्बिनीको आर्थिक महत्व

By डा. गोविन्दबहादुर थापा
बौद्ध धर्मावलम्बीका निम्ति गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी कति महत्वपूर्ण रहेछ भन्ने हालै श्रीलंकाका राष्ट्रपतिको लुम्बिनी भ्रमण र त्यसपछिको उनको अभिव्यक्तिबाट स्पष्ट हुन्छ। लुम्बिनी पुगेपछि उनले भने ‘मेरो बाल्यकालदेखिको ईच्छा बल्ल पूरा भयो’। उनले निजी दस हजार अमेरिकी डलर (साढे सात लाख नेपाली रुपैया) लुम्बिनीमा चढाए। लुम्बिनीप्रति श्रद्धावान् मुलुकमा श्रीलंका मात्र होइन। श्रीलंका त थोरै जनसंख्या भएको दक्षिण एसियाको सानो विकासशील मुलुक हो। त्यहाँको कुल जनसंख्याको पनि ठीकैको अंशमात्र बौद्ध धर्मावलम्बी छ। जापान जस्तो विश्वको विकसित र समृद्ध मुलुक पनि बौद्ध धर्मावलम्बी हो। जापाको जनसंख्या पनि धेरै छ। त्यसको पनि ठूलो हिस्सा बौद्ध धर्मावलम्बी छ।
कोरिया, सिंगापुर, थाइल्याण्ड, भियतनाम, क्याम्बोडिया, लाओसजस्ता दक्षिण पूर्व एसियाली मुलुकमा पनि लुम्बिनीप्रति श्रद्धावान् ठूलो जनसंख्या छ। विभिन्न मुलुकबाट लुम्बिनीमा निर्मित गुम्बाहरू यसको प्रमाण हुन्। झण्डै डेढ अर्ब जनसंख्या पुग्न लागेको चीन पनि लुम्बिनीलाई श्रद्धा गर्ने मुलुक हो। त्यसैगरी अमेरिका, युरोप तथा अस्ट्रेलियामा पनि बौद्ध धर्मावलम्बीको संख्या ठूलो छ। अर्थात्, विश्वमा झण्डै दुई अर्ब मानिस बौद्ध धर्मावलम्बी होलान्। ती सबैले श्रद्धा गर्ने स्थल लुम्बिनी नेपालमा छ। नेपालजस्तो अविकसित मुलुकका निमित्त यो ठूलो पुँजी हो। तर यति महत्वपूर्ण पुँजीलाई पनि हामीले जनता र मुलुकको हीतमा अहिलेसम्म पनि उपयोग गर्न सकेका छैनौ। यो लाजैमर्दो विषय हो।
यो ‘मार्केटिंग’को अर्थात् बोल्नेको पिठो बिक्ने र नबोल्नेको चामल पनि नबिक्ने जमाना हो। आफ्नो वस्तु, सेवा वा ठाउँको विशेषताको जानकारी स्वदेश र विदेशमा बढीभन्दा बढीको कान र आँखासम्म पुर्‍याउन अरू मुलुकले अबर्ौँ डलर खर्च गरिरहेका छन्। प्रचारकै भरमा बिनाकामका वस्तु, सेवा र ठाउँ देश विदेशका उपभोक्ताबीच लोकपिीय भएका छन्। दुनियाका गरिखाने सबै मुलुकले यसै गरेका छन्। नेपालले भने विश्वका करिब दुई अर्ब जनताले थाहा पाएका, अत्यन्त श्रद्धा गर्ने र जीवनमा एक पटक पुग्ने अभिलाषा राखेको पवित्र स्थल भएर पनि अहिलेसम्म त्यसबाट खासै फाइदा लिन सकेको छैन। यो नेपालीको कमजोरी हो। वास्तवमा उस्तैको हात परेको भए लुम्बिनी एउटैले सबै नेपालीलाई समद्ध बनाउने थियो।
नेपालमा त अझ विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा पनि छ। ताल र हीमताल छन्। नदी, झर्ना, जैविक विविधताआदि अनेकौँ छन्। यी सबैको अत्यन्त ठूलो महत्व छ। ती कुनैलाई पनि हामीले अहिलेसम्म हाम्रो हितमा उपयोग गर्न सकेका छैनौ। यी हाम्रा समृद्धिका यस्ता स्रोत र आधार हुन् जस्लाई अहिलेसम्म पहिचान र उपयोग गर्न सकिएको छैन। ‘कौडीमा पनि मिल्कन्छ भिल्लका देशमा मण्ाि’ भनेको यही हुनुपर्छ। खुसीको विषय चाहिँ हाम्रा समृद्धिका स्रोत, आधार र सम्भावना जीवितै छन्। लुम्बिनी आफ्नो ठाउँमा छ र सगरमाथा पनि आफ्नै ठाउँमा छ। यिनलाई नेपाल र नेपालीबाट खोस्न कसैले पनि सक्ने छैन। हामी ढिलोमात्र भएका हौंँ। त्यसैले गरिब भएका छौंँ।
हिजो हिन्दु राज्यको धर्म बनाइएको थियो। त्यसैले पनि लुम्बिनीप्रति राज्यले दिनुपर्ने जति ध्यान दिन नसकेको हुनसक्छ। अब त्यो स्थिति छैन। त्यसैले अब लुम्बिनीतर्फ राज्यको विशेष ध्यान जानु जरुरी छ। दुनियामा संयुक्त राष्ट्र संघका महासचिवले भ्रमण गरेका नेपालजस्ता मुलुक धेरै छैनन्। त्यसको मूल कारण पनि लुम्बिनी नै हो। त्यसैले संसारको विभिन्न भागबाट त्यहाँ सोझै पुग्न सकिने मार्गको विकास, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको होटल सुविधा, स्तरीय र पर्याप्त यातायातको प्रबन्ध तथा आन्तरिक सडक निर्माण, स्वच्छ पिउने पानी, हरियाली र पर्यावरण संरक्षणमा विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ। यस्तै शान्ति, सुरक्षा, दूर संचार र स्वास्थ्य सेवा, स्तरीय उपभोग्य वस्तु र सेवाको विकास र व्यबस्था गरी त्यसको अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा प्रचारप्रसार अर्थात् ‘मार्केटिंग’ गर्नुपर्छ।
यति गर्न सकेमा नेपाल र विशेषगरी लुम्बिनीमा विश्वभरबाट धार्मिक तथा अन्य पर्यटकको ओहिरो लाग्नेछ। तिनको लागि यातायात, आवास, खानपिन, संचार, स्वास्थ्य सेवा, किनमेल, पथप्रदर्शक, दोभाषेआदिको प्रबन्ध मिलाउँदा लाखौं नेपालीले प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष रोजगारी पाउने छन्। त्यसैगरी आवास, यातायात खानपिन, संचार, किनमेल आदिबाट पनि अर्बौको कारोबार हुनेछ। त्यो सबै पैसा लगभग सबै नेपालीकै हातमा पर्नेछ। त्यसबाट राज्यले पनि वर्षमा करोडौँ रुपैया राजस्वबापत प्राप्त गर्नेछ। नेपाल राष्ट्र बैकले पनि उल्लेख्य मात्रामा विदेशी मुद्रा पाउनेछ।
चीन, भारत, भियतनामआदि मुलुकले गरेको उच्च दरको आर्थिक वृद्धि आय र रोजगारीका अवसर सिर्जना गर्ने क्रियाकलापको विकास र विस्तारबाटै सम्भव भएको हो। नेपालले आफ्ना नागरिकलाई संसारभर मजदुरी गर्न पठाएर त्यसबाट आउने रेमिटेन्समा गर्व गर्ने हैन लुम्बिनीका रूपमा प्राप्त अपार सम्पदाको सदुपयोग गर्नुपर्छ। नेपालीलाई समृद्ध बनाउन लुम्बिनी एउटै पर्याप्त छ। त्यसमाथि सगरमाथा पनि भएकाले हामी आधा समयमै अरु जत्तिकै समृद्धि बन्न सक्छौंँ।
Link: http://nagariknews.com/opinions/98-opinion/6982-2009-11-12-09-21-15.html
श्रोत: नागरिक न्युज

कपिलबस्तु दिबस

By रामकुमार श्रेष्ठ

बुद्धको जन्मस्थल कपिलबस्तुलाई बिस्व सामू अरु बढी परिचित गराउने र बिस्व भरी नै बुद्धको शान्ति सन्देश फैलाउने अभिप्रायले कपिलबस्तु दिबस बिभिन्न कार्यक्रम सहित बिस्वभर मनाउन पहलकदमी गरिएको हो बिभिन्न देशमा छरिएर रहेका नेपाली बुद्धिजिबिहरुद्धारा । यस दिबसले राष्ट्रिय स्तरमा मात्र नभएर अन्तरराष्ट्रिय स्तरमा समेत आफ्नै किसिमका सांकेतिक सन्देशहरु दिन सक्छ । नेपालमा हालसालै पूर्व अनुमान गरिएभन्दा फरक किसिमले बिस्वलाई आस्चर्य चकित तुल्याउदै अत्यन्तै शान्तिपूर्ण तबरबाट स्थापना भएको गणतन्त्रको घोषणा, संयुक्त राष्ट्र संघ अन्तर्गत बिभिन्न देशमा शान्ति स्थापनार्थ नेपालले गर्दै आएको सकृय सहयोग र सहभागिताले नेपाली शान्तिकामी हुन भन्ने राम्रो सन्देश दिएको छ बिस्वलाई । हालै मात्र संयुक्त राष्ट्र संघको सुरक्षा परिषदमा आणबिक हतियार घटाउने सम्बन्धमा प्रस्तुत संकल्प प्रस्ताबलाई सर्ब सम्मतिले अनुमोदन गरेको छ र अमेरिकी राष्ट्रपतिद्धारा अध्यक्षता गरिएको र निशस्त्रिकरणको बिषयमा यसरी समर्पित भएको संयुक्त राष्ट्र संघको सुरक्षा परिषदको इतिहासमा पहिलो घटना हो यो । संसारभरी छरिएर रहेका नेपाली बुद्धिजिबीहरुको पहलकदमीमा हुन लागेको यो कार्यक्रमले यस किसिमका राष्ट्रिय अन्तरराष्ट्रिय घटनाक्रमहरुमा समर्थन जनाउने मात्र नभएर संभब भएसम्म यस किसिमका शान्तिपूर्ण घटना र आन्दोलनहरुलाई समेत कुनै न कुनै रुपमा कुनै न कुनै हदसम्म सांकेतिक रुपमा उत्प्रेरित गर्न सक्छ भन्ने कुरामा आशाबादी हुन सकिन्छ ।
१ डिसेम्बर १८९६ मा जर्मन पुरातत्वबिद Anton Führer ले लुम्बिनिमा अशोक स्तम्भ पत्ता लगाएको आधारमा यस दिनलाई कपिलबस्तु दिन मनाइने निर्णय गरिएको हो । अशोक स्तम्भ खडग सम्शेरले पत्ता लगाएको भए तापनि अन्तरराष्ट्रिय जगत सामू ल्याउने देन भने Anton Führer लाई जान्छ र यो नै गौतम बुद्ध लुम्बिनीमा जन्मेका हुन भन्ने सबभन्दा राम्रो प्रमाण हो । शान्तिका प्रतिमूर्ति गौतम बुद्ध तिलौराकोट कपिलबस्तुमा जन्मी २९ बर्षको उमेरसम्म राजकुमारको रुपमा यस ठाउँमा रहेकाले यस ठाउँको धेरै अर्थमा ठूलो महत्व रहेको छ अन्तरराष्ट्रिय स्तरमा नै । त्यसैले १९९७ मा युनेस्कोले गौतम बुद्धको जन्मभूमि लुम्बिनीलाई बिस्व संपदा सूचिमा समेत समाबेश गरेको छ । अत: उक्त दिनलाई एउटा ऐतिहासिक महत्व दिनु आबस्यक देखिएको र त्यस्तो निर्णयले राष्ट्रिय अन्तरराष्ट्रिय शान्ति प्रकृयामा समर्थन, ऐक्यबद्धता र टेवा समेत दिन सक्ने भएकोले १ डिसेम्बरलाई कपिलबस्तु दिबसको रुपमा मनाउने निर्णय गरिएको हो । यस कार्यक्रमलाई संसारभर छरिएर रहेका नेपालीले आ-आफ्नो क्षमतानुरुप ऐक्यबद्धता जनाएर सहयोग गरिदिनु भएको खण्डमा बिस्व सामू नेपाललाई अरु बढी परिचित गराइ नेपालको पर्यटन प्रबर्द्धनमा सहयोग पुर्याउन सकिन्छ र अन्तत्वगत्वा यस्ले नेपालको बिकासमा नै सहयोग पुर्याउने कुरामा सन्देह छैन ।
संयुक्त राष्ट्र संघका तात्कालिन महासचिब ऊ थान्त १९६७ मा लुम्बिनी भ्रमणमा जानु अघिसम्म त्यहाँ नगण्य काम मात्र भएकोले गौतम बुद्धको जन्मभूमिलाई उच्च प्राथमिकता दिइ त्यहाँ ठोस काम गर्नका लागि १९७० मा संयुक्त राष्ट्र संघले एउटा अन्तरराष्ट्रिय समिति गठन गर्‍यो र संयुक्त राष्ट्र बिकास कार्यक्रम (UNDP) ले जापानी आर्किटेक्ट प्रो. केन्जो टाङेलाई लुम्बिनिको बिकासको विस्तृत कार्य योजना (Master Plan) ६.५ मिलियन डलरको लागतमा बनाउन लगायो जुन १९७८ मा तयार भएको थियो ।
आध्यात्मिक, ऐतिहासिक र पुरातात्विक महत्वको दृष्‍टिकोणले आफ्नै किसिमको बिशेषता र महत्वयुक्त लुम्बिनिको बिस्वमै चाख र महत्व हुन सक्ने भएकोले नै युनेस्कोले यस्लाई बिस्व संपदा सूचिमा राखेको हो । लुम्बिनी बिकास गुरु योजनाको कार्यन्वयनले ७ बर्षभित्रमा पूर्णता पाउनु पर्ने लक्ष राखिएको थियो तापनि आधा शताब्दीभन्दा बढी समय ब्यतित भैसक्ता पनि योजना कार्यन्वयनले पूर्णता पाउन नसकेको र त्यसतर्फ कुनै चासो नै दिएको नदेखिनुले कता कता स्वस्थानीमा अरुले दया गरेर ल्याइदिएको खाना पनि खान लाग्दा हुरीले उडाएर लगेको घटनाको स्मरण गराउँछ । अन्तरराष्ट्रिय जगतमा नेपाललाई चिनाउने भएको एउटा बलियो आधारलाई पनि अरुले त्यत्रो सहयोग गर्दा समेत हात बाँधेर टुलुटुलु हेरेर बसिन्छ भने योभन्दा लज्जास्पद र नामर्दिपन अरु केही हुन सक्ला र ?
शान्तिका प्रतिक गौतम बुद्धका सन्देशहरुलाई धार्मिक रुपमा मात्र सीमित गरिनुभन्दा मानबीय चरित्रको आधारशिलाको रुपमा अबलम्बन गरिने र प्रबचनको श्रोत बनाउनुभन्दा आफ्नो दैनिक जीबनमा प्रयोग गरिने हो भने मात्र प्रत्येक ब्यक्ति खुशी र सुखी हुन सक्छ अनि यो संसार सुन्दर शान्तिमय ग्रहको रुपमा बिकास हुन सक्छ । स्वार्थ र अभिमानले ब्याप्त मानब जातिका कारण नै यो संभाबना असंभब प्राय: जस्तो देखिदै आएको छ तापनि बिस्वब्यापी रुपमा गरिने यस किसिमको राजनीतिक प्रतिबद्धता, बुद्धिजिबी र सामाजिक कार्यकर्ताहरुको अथक नि:स्वार्थ प्रयासहरुले बिद्यमान समस्यालाई धेरै हदसमम्म न्यूनिकरण गर्न सकिने कुरा अस्वाभाबिक नहुन सक्छ ।
आयोजकहरुको प्रकृतिका कारण फेसबुक तथा ट्विटर जस्ता सामाजिक सन्जालहरु र सन्चारका माध्यमहरुको अधिकाधिक प्रयोग सर्बोत्तम उपाय भएको देखिन्छ यस कार्यक्रमको लागि र पनि संभब भएसम्म बिभिन्न किसिमका स्थानीय कार्यक्रमहरुको लागि प्रयासहरु भैरहेका छन । बुद्धको शान्ति सन्देश संसारभर फैलाउँदै नेपाल र नेपालीलाई संसारभर अरु बढी चिनाउने उद्धेस्यका साथ अगाडि बढेको यस निर्बिबाद कार्यक्रममा सबैले यथासक्य सहयोग गरी आ-आफ्नो तर्फबाट नागरिकीय कर्तब्य पुरा गर्नु हुनेछ भन्ने कुरामा बिस्वस्त छौं । यस कार्यक्रमको सफलताको लागि सकेसम्म अन्य ब्यक्तिहरुलाई पनि सकृय हुन अभिप्रेरित गर्ने र त्यसो गर्न नसकिए पनि प्रत्येक ब्यक्तिको कम्तीमा ५-१० मिनेटको योगदानले नेपाल र नेपालीको लागि मात्र नभएर बिस्वकै लागि केही अर्थ र महत्व राख्न सक्छ । थोपा थोपा पानी नै समुद्रको अस्तित्वको आधार हुने भएकोले यस कार्यक्रममा पनि यहाँहरु प्रत्येकको कम्तीमा ५-१० मिनेटको योगदानले ठूलो अर्थ राख्न सक्नेछ । धेरै बिदेशीहरुको समेत सहभागिता हुने संकेत पाईएको यस कार्यक्रममा हामी नेपालीहरुको उल्लेख्य सहभागिता स्वाभाबिक र अपरिहार्य देखिन्छ ।
हालसम्ममा केही नायक तथा नायिका र कलाकारहरुले समेत यस कार्यक्रममा सकृय सहभागिता जनाउने जुन प्रतिबद्धता जाहेर गर्नु भएको छ त्यस्को लागि उहाँहरुलाई धेरै धेरै धन्यवाद दिन चाहन्छौं । र कार्यक्रमका दिनसम्ममा अन्य धेरै कलाकारहरुको सकृयता हुने कुरामा आशाबादी छौं । त्यसरी नै यस कार्यक्रमको लागि लोगो डिजाइन गरेर सहयोग गर्नु हुने सन्जिब श्रेष्ठ पनि धन्यवादका पात्र हुनुहुन्छ । कार्यक्रममा सहभागिता एबं ऐक्यबद्धता जनाउने क्रममा यस कार्यक्रमको लोगोलाई अनिबार्य रुपमा प्रयोग गरिदिनु हुन पनि सादर अनुरोध गरिन्छ लोगो प्रयोगबाट हुने बिभिन्न फायदाहरुलाई ध्यानमा राखेर ।
बिस्व सामू नेपाललाई अरु बढी चिनाउन सहायक सिद्ध हुन सक्ने मात्र नभएर देशमा भैरहेको शान्ति प्रकृया र बिस्व शान्तिमा भैरहेका प्रयासहरुमा समेत सांकेतिक अर्थ र महत्व राख्न सक्ने हुनुका अतिरिक्त यस किसिमका कार्यहरुमा उत्प्रेरकको रुपमा काम गर्न सक्ने यस्तो निर्बिबाद कार्यक्रममा सबैको यथासक्य सहयोग र सहभागिता हुने कुरामा हामी आशाबादी छौं । र संचारको क्षेत्रमा कृयाशील श्रद्धेय मित्रहरुले उक्त दिन बुद्ध र कार्यक्रमको सान्दर्भिकता झल्कने सान्दर्भिक सामग्रीहरुलाई जे जस्तो किसिमले हुन्छ स्थान दिनुलाई नागरिक कर्तब्यकै रुपमा लिएर ऐक्यबद्धता जनाउनु हुनेछ भन्ने कुरामा बिस्वस्त छौं ।
Published Link:
http://www.dainikee.com/newsdetail-10989.html
http://www.mulbato.com/?p=8137
http://hknepal.com/wp/?p=10503
http://nepalisamachar.com/?p=4975
http://kuwaitnepal.com/2009/11/02/
http://www.namasteeurope.com/getnews.php?Action=Full&NewsID=9214
http://nepalarab.com/press_view.php?id=112
http://abc.com.np/index.php?option=com_content&view=article&id=3201:2009-11-01-15-13-14&catid=95:general-public&Itemid=289
http://www.dc-nepal.com/press_release_english.php?nid=556
http://www.onlinekhabar.com/wp/2009/11/02/27428.html
http://www.nepalisrael.net/index.php?action=news&newsId=506
http://www.prabasinepali.com/news.asp?id=3542
http://www.gorkhaonline.net/literature.php?cid=180
http://newsmandu.com/story/48296/
http://www.articles.bagaicha.com/?p=15
http://www.kapilvastu.com/view.asp?cat=Article

Kapilavastu Day as Part of the World Peace Movement

By Ram Kumar Shrestha

“We shall find peace. We shall hear the angels; we shall see the sky sparkling with diamonds.” (Anton Chekhov)  Undoubtedly a peaceful world is everybody’s yearning and dream and many philosophers and humanitarian activists are optimistic that we will get there, however; every day results make it seem that we are not making much progress.  The world peace mission has been complicated because of the divergence of people involved and their ways of thinking.  This suggests to us that we need to work in different ways to coordinate and cooperate with each other to achieve this goal. Although this mission is very difficult, it is not impossible if we are serious about bringing change.  As part of the World Peace Movement, Nepali intellectuals living in different countries decided to commemorate Kapilavastu, the birthplace of Gautam Buddha, Day as a global holiday in order to spread the peace message all over the world.  Gautam Buddha, has been revered as a Peace Ambassador who is more and more able to persuade his followers to work more seriously in the World Peace Movement. This day could be very important for researchers interested in collecting information about Buddha and Buddhism as there could be flood of information especially on Facebook, Twitter and other online medias.
Kapilavastu, located close to Lumbini, is considered a holy pilgrimage place for Buddhists since it is known to be the birthplace of the Lord Buddha. The result of years of excavation and research by numerous international teams has concluded that Kapilavastu is in Nepal.  UNESCO affirms the findings and has named Kapilavastu, and Lumbini as World Heritage sites.
Originally, on December 1, 1896, Dr Anton Führer, a German archaeologist, had claimed to have discovered the Buddha’s birthplace when he found the Asoka Pillar at Lumbini.  Even though this site was originally discovered by Khadga Shamsher before Führer, Führer was credited with the find as he brought it to light and made it known to the international community. The Asoka Pillar is the most important evidence that proves that Buddha was born in Lumbini.  Therefore, we decided to celebrate December 1^st as Kapilavastu Day.
Buddha taught that the world must be thought of in procedural terms and not in terms of things or substances. The Buddha advised viewing reality as comprised of dependently originated phenomena and Buddhists deem this approach to experience as avoiding the two extremes of Reification and Nihilism. This is the understanding that any phenomenon exists only because of the existence of other phenomena in an incredibly complex web of cause and effect covering past, present and future. Stated in another way, everything depends on everything else and this seems to be the basic of Newton’s law of Motion, ”To every action there is always an equal and opposite reaction”.  A human being’s existence in any given moment is dependent on the condition of everything else in the world at that moment, and in an equally significant way, the condition of everything in the world in that moment depends conversely on the character and condition of that human being. Everything in the universe is interconnected through the web of cause and effect; such that the whole and the parts are mutually interdependent. The character and condition of entities at any given time are intimately connected with the character and condition of all other entities that superficially may appear to be unconnected or unrelated.  All things, therefore, are conditioned and transient; they have no real independent identity and thus do not truly exist, although to ordinary minds this appears to be the case. All phenomena are therefore fundamentally flimsy and empty.  People with a broad mind are those who “see things as they are”, renouncing attachment and clinging, transforming energy of desire into awareness and understanding, and eventually transcending the conditioned realm of form becoming Buddhas.
Buddha Dhamma (Sanskrit:  Dharma) is not a religion, it does not give credence to a god or philosophy, but is the Law of Nature about how we should handle spirit, soul and body to bring them together in harmony and to begin to annul the ego and to stop any sorrow or affliction in our life!  This way we can learn to cultivate true happiness and not create a dependent happiness that is just for a fleeting moment eventually taking us back to the root of our problems.  It takes a lot of insight and deep reflection about us to see this reality.
Buddha counselled, “Believe nothing, no matter where you read it, or who said it, no matter if I have said it, unless it agrees with your own reason and your own common sense.”  The main problem for many is that even when one agrees with the reason, in practise we disagree with the way to be followed. Because of this we complicate the problem, making it worse every day thus making ourselves and others unhappy. Problems do not arise from those who do not know, but from those who know but pretend not to know.  Due to this attitude, the world is devastated a lot. Until we purge ourselves of this habit nothing will happen on the journey to create a wonderful and safe world for future generations.
As Malcom X exclaimed, “You can’t separate peace from freedom because no one can be at peace unless he has his freedom.  And, as Albert Einstein said, “Laws alone cannot secure freedom of expression; for every man to present his views without penalty there must be a spirit of tolerance in the entire population.”  Most people think seriously about their responsibilities and rights but not about their duty to others. So many use their freedom to rape others and deny them of their freedom.  This attitude could be the result of not having this broad thinking spoken of earlier and not respecting others.   Ultimately this results in missing our goal of attaining world peace.
“The well-being of mankind, its peace and security, are unattainable unless and until its unity is firmly established,” said Bahá’u'lláh. Arms could not be the source for a secure feeling.  This always creates knowing or unknowing pressure both to the owner and the other party.  The United Nations Security Council Summit’s resolution calling for the elimination of all nuclear weapons was its first resolution dedicated to nuclear proliferation and disarmament and the first chaired by a U.S. President.  In addressing the Security Council’s members, President Obama declared: “The historic resolution we just adopted enshrines our shared commitment to the goal of a world without nuclear weapons.”  Building on the extraordinary leadership of Presidents Obama and Medvedev, (who in April committed to working together to eliminate all nuclear weapons), this resolution is a significant step toward an international consensus on this goal and a stirring moment for so many who have worked on this issue for so long.  World leaders are recognizing that whatever stability nuclear arsenals may have provided during the Cold War is now outweighed by the growing risks of proliferation and nuclear terrorism; and the only way to eliminate the nuclear threat is to eliminate all nuclear weapons.  They have resolved to work together in the common interest of security to achieve this goal. The US has spent more than 5.5 trillion dollars in developing their nuclear arsenal and France has spent about 1.5 trillion dollars; these figures do not include the costs of testing, fissile material production, storage and disposal.  As these figures are larger than many developing countries’ annual budget, we can imagine how much the situation of the world would improve if these funds were used for the benefit of the people worldwide who are currently struggling to have education, minimum health care, food and housing.  Eliminating all nuclear weapons will require people from around the world to get involved.  Let’s join our hands with the citizens from every country around the world who are already part of this movement and join “Global Zero” at www.globalzero.org.
A peace movement could be defined as a collection of activities aimed at ending, or at least minimizing, violence and wars in a variety of different situations through an assortment of methods.  Due to the complex nature of this goal, it is deemed necessary to properly coordinate cooperation among different peace movement forerunners and organisations for peace to become a worldwide reality.  Even though the path to world peace has been rough and the goal, as of yet, unattained, this has not deterred those who are committed to achieving peace in their lifetime.
Even though people claim to love their children dearly, many are irresponsible when it comes to making the world a better place for them.  Instead of taking action, they blame others and defend or hide their irresponsible behaviour due to egoism.  This is very interesting and sad.  As human beings are responsible for the deteriorating situation, they are also responsible for improving the situation and saving their own children.  So which way will we go?  Will we be blamed as slaughterers or kind and wise by our own children and grandchildren?  This decision is in our hands. Currently, it is not too late, however, tomorrow it could be.
Published links:
http://www.nepalarab.com/articles_view.php?id=509
http://www.dc-nepal.com/press_release_english.php?nid=557
http://www.youngentrepreneursociety.com/profiles/blogs/kapilavastu-day-as-part-of-the
http://www.articles.bagaicha.com/?p=13
http://www.aawartan.org/viewtopic.php?f=3&t=143#p571
http://www.mulbato.com/?p=8137
http://www.helium.com/items/1684998-world-peace-movement

Kapilvastu that Buddha Renounced for Peace

The Lord of Salvation
By Madhav Prasad Upadhyaya

KAPILVASTU – 26 km. to the West of Lumbini, the birth place of Lord Buddha – and approximately 12 km. to the South of the East-West highway, and 19 km. to the North of the Indian border check post, Khunuwa, is proved, by several Buddhist scholars, to have been the Shakya Kingdom where King Suddodhana, father of Lord Buddha, reigned, 2600 years ago.
Suddodhana, the Shakya King, represented the Shakya dynasty of Kshetriya solar race who remained at the throne of the tiny Kingdom, Kapilvastu, lying in Nepal’s mid-western terai (plane), bordering India. Maya Devi, the queen of Suddodhana gave birth to the child Siddharta Gautam (Lord Buddha) in the Lumbini garden under the big sal tree in full moon day of May while traveling to her parent’s home. The child was called Siddhartha, Gautam being his family name. Born in 623 B.C. as scholars opine, Siddhartha renounced his Kingdom and the city state of Kapilvastu at the age of 30 and pursued enlightenment.
The child Gautam was endowed with super-natural power congenitally, a few say. Legend say, no sooner baby Siddhartha was born than he walked 7 steps in each direction, East, West, North and South.
Kapilvastu, is where Shakya Muni (Shakya saint) – Buddha’s disciples preferred to call him by this name – grew up and gained worldly experience, influenced his thought process and made a lasting impact towards transforming both his character and personality. Behind the name Kapilvastu, one legendary tale lay. Long before Shakya dynasty ruled the Kingdom, a saint called Kapil Muni descended down from the Himalayas and found the bank of Bhagirathi river (present Ban Ganga river), marked with peace and tranquillity, an ideal place for mediation. The Kanchanjanga snow range on the North and the dense forest on the South, West and East, Kapil Muni mediated for years and years. It was after the name of Saint Kapil Muni, Kapilvastu derived its name.
An hour drive distance from Lumbini, Kapilvastu used to be a prominent center of Buddhist culture and religious edifices during Shakya regime, as Chinese scholars Huen Tsang and Fa-Hien describes in their early scriptures. However, most of the rich cultural and religious heritage have disappeared, and what remains is the ruins and mounds of the early kingdom of Kapilvastu, in Tilaurakot (1 km. to the North of Taulihawa), the center of present Kapilvastu district.
Archaeologists have identified Tilaurakot as virtual ancient Kapilvastu reigned by Shakya Kings. Nevertheless, the shape and frame of the glorious Buddhist Kingdom which remained buried underneath for centuries have been excavated and preserved, though a lot more are yet to be dug out.
Tilaurakot, traced as the capital city of Kapilvastu, virtually remains a forlorn place though barb wire is used to encircle and preserve the mounds and the ruins of the Kingdom. Poor accessibility and lack of publicity has still kept away the old Kingdom of Shakya dynasty, Kapilvastu, from the world’s Buddhist pilgrims.
Kapilvastu, where Lord Buddha lived till his 30s, is associated with several incidents influencing the child and youth of Buddha’s life.It was in Kapilvastu that Crown Prince Buddha excelled in athletics competing with other princes. It was in this ancient Kingdom, Prince Buddha mastered archery and, here he shot an arrow which hit the ground causing a spring of water shoot up. Buddha in his youth threw an elephant killed by his cousin Nanda, in Kapilvastu. Here, Buddha converted 500 Shakyas and 8 princess to Buddhism where after the enlightenment, Buddha preached his father and his son Rahul.
A few tragic incidents too, occurred in Kapilvastu, which wholly transformed Lord Buddha from a prince to a saint. The Prince brought up in luxury and lavishness of the Palace met a sick person, and next, sighted a funeral which grieved Lord Buddha to the extent that he eventually decided to give up the Royal luxury and comfort in pursuit of power which he expected to redeem the worldly people from sufferings.
The remains of the fortified city state of Kapilvastu buried in the forest near the bank of river Ban Ganga still lay intact.
Chinese travelers Fa-Hien and Huen Tsang who traveled to the Kingdom of Lord Buddha, eulogizing it, write in their travelogues that Kapilvastu, ‘The snow covered peaks of the Himalayas look down on the place of Kapilvastu; the Kingdom sits at the bank of Bhagirathi river.’
Going by the travelogues of early Chinese scholars duo, the present Tilaurakot, consisting of ruins and mounds of ancient Kingdom, is indisputably the ancient Kapilvastu as it lies on the bank of river Bhagirathi (Ban Ganga now) and that snow peaks eternally looks down on it.
Even the excavations carried out by the Indian Archaeologist P.C. Mukherjee at the end of 19th century too, were instrumental in determining that the remains of Tilaurakot were actually the ancient site of Kapilvastu. Further excavations by the Department of Archaeology, HMG/Nepal and the Rissho University of Japan have further supported the authenticity of the site.
Apart from Tilaurakot, there are several other locations strewn around in Kapilvastu district which possess the remnants of the ancient Kingdom. About 9.5 km. northwest of Taulihawa there is a rectangular fortified area which is popularly known as Arourakot, near the village Aroura. The fortified area is identified by P.C.Mukherjee as the natal town of Kanakmuni Buddha. Remains of ancient moat and brick fortification around Arourakot can still be clearly located. The fortified area measures about 750X600 ft. A brick lined wall is seen to the South and an elevated mound towards the northwest corner. The pottery here is mostly redware.
Likewise, about 3 km. north of Taulihawa, there is a village called Chatradei situated on the right bank of the Ban Ganga river. Towards a furlong west of the village the habitational ruins extend in the form of a large triangular mound. Most of the pottery and antiquities found here belong to Sunga-Kushana period, while remains of the structures may relate to early medieval times.
About 3 miles (4.77) km. southwest of Taulihawa, there is a village called Gotihawa. Almost in the center of the village there is an Ashokan pillar standing. The upper portion of the pillar is broken and lost, and only the lower portion of the pillar 10 ft. high is intact. The circumference of the pillar is 8 ft. 6 inch. Mauryan polish is visible in its exposed upper part. Adjoining the pillar towards its northeast, there is a huge stupa with successive ring of wedge shaped Mauryan bricks. The stupa is now over built by three tiled and three thatched houses. About 200 yards north of the pillar, there remains structural ruins which is used as barn by the villagers.
About a mile (1.60 km.) southwest of Taulihawa, on the left side of the Shohoratgarh–Taulihawa road stands the village Kudan having a huge structural ruins with a cluster of four mounds and a tank. The mounds were excavated in 1962 by Devala Mitra, an Indian.
About 3 miles (7.95) km. northwest of Taulihawa, there is a quadrangular tank surrounded by bushes which is known as Niglisagar. On the western bank of the tank, there are two broken pieces of the Ashokan pillar, the longer one laying flat and the shorter one stuck into the ground obliquely, about five feet (1.52 m ) away to the West. The longer one measures 15ft. (4.56 m) in length and 7 ft. 5 inch in circumference at the broadest, and bears towards the top design of 2 peacocks. The shorter pillar which is partly buried in the ground measures 5 ft (1.52m) in length and 7ft. 5.inches in circumference.
About 7 miles (11.13km) north of Taulihawa, there is a forest area called Sagarahawa. In the midst of the forest there is a huge rectangular tank which is popularly known to the villagers as Lumbusagar. The ancient tanks ruins which were excavated and identified by Dr. Alois A. Fuhrer as the ‘Palace of massacre of the Shakyas’ in 1895 can still be located on the West and South banks of the tanks.

Sacred stone solves mystery of Buddha’s birthplace

By TIM McGIRK

For centuries, pilgrims searching the Himalayan foothills for the birthplace of Lord Buddha were sent in two contrary directions: India and Nepal. But now the dispute over where the Buddha was born 2,000 years ago may have been solved.
Archaeologists have discovered a stone which marks the Buddha’s birthplace under an ancient temple in south-western Nepal.
Archaeologists from Nepal, India, Pakistan, Sri Lanka and Japan unearthed the evidence nine months ago, but the Nepali authorities delayed making the announcement until more experts had been consulted. Nepal’s Prime Minister, Sher Bahadur Deuba, said: “The discovery proves that Lord Buddha was born at this sacred place.”
Relics were excavated from a chamber 16ft under the Mayadevi temple in Lumbini, 200 miles south-west of Nepal’s capital, Kathmandu, which archaeologists say proves that this was where Buddha was born.
Buddhism has 300 million followers around the world, mainly in Asia, who know by heart the story of how Buddha was born while his mother, Queen Mayadevi, was travelling towards her parents’ home in Rangram, located in Nepal’s Nawalparasi district, when she felt birth pains. Passing through Lumbini, she went into labour, bathed in a sacred pond and then walked 25 paces into a grove of trees to deliver her child. Buddhists believe that the baby sprang out and miraculously took seven steps.
Nepali officials claim that a commemorative stone was found exactly 25 steps from the pond.
Lok Darshan Bajracharya, former chairman of the Lumbini Development Trust, said: “It proves the authenticity of the descriptions given in Buddhist literature and religious texts about the exact spot where the Lord was born.”
Some scholars, however, had insisted that Buddha was born across the Indian border in what is now the eastern part of Uttar Pradesh state. Buddhists believe that Buddha, or Prince Siddhartha Gautama as he was known, was destined by soothsayers to become either a great ruler or, if he were to witness great suffering, a religious leader.
His princely father wanted him to become a conqueror and tried to shield his son from life’s ills. But the young prince slipped out of the palace one day and realised for the first time the reality of suffering, old age, sickness and death. Aged 29, he renounced his family and fled his palace.
As a wandering beggar, he searched far and long for the truth, and most of the places where he gave his sermons are located in what is now India.
The stone marking the Buddha’s birthplace in Lumbini was found atop a layered brick platform dating back to the era of Emperor Ashoka, who visited Lumbini nearly 400 years after Queen Maya walked from the sacred pond into the forest and delivered her son.
Source: http://www.independent.co.uk/

‘);
}
// ]]>

The Buddha and Dr Führer: an Archaeological Scandal by Charles Allen – review

By Sara Wheeler
Published: 2:00AM GMT 05 Jan 2009

In 1898, on an estate between the foothills of the Himalayas and the Gangetic Plains, a third-generation British planter called William Claxton Peppé excavated an intriguing brick stupa. At 24 feet, he unearthed a hefty stone coffer containing five reliquary vases. Besides a glittering heap of jewels and gold, one of the vases held ashes. An inscription around the rim recorded that the ashes were the remains of the Buddha, and that they had been deposited by members of his Sakya clan.
In this dense and quirky volume, Charles Allen unravels the saga of the discovery, a twisted tale of truth and lies that has divided Buddhist scholars for a century. He begins, quite properly, by reconstructing the forested Tarai landscape of the fifth century BC in which the Buddha grew up, material he touched on in his 2002 volume The Buddha and the Sahibs. The account of Peppé’s dig that follows includes a cast list ranging from civil servants to Sanskrit scholars and a maverick Bengali babu, as well as extensive and informative background material. One gripping passage reveals how the various prakrit or vulgar languages the Aryans introduced were formalised into Sanskrit, which went on to become the dominant literary language of northern India and Mahayana Buddhism.
Unfortunately, shortly after Peppé’s discovery, a German archaeologist called Dr Anton Führer, a former Catholic priest digging 15 miles away, was involved in an archaeological scandal. Führer had claimed to have discovered the Buddha’s birthplace at Lumbini, just over the border in Nepal, as well as the city where the young Buddha lived as Prince Siddhartha. The trouble was that Führer had been tangentially involved in the Peppé dig – an association that cast doubt on the authenticity of the vase and its ashes. Allen suggests, plausibly enough, that the German “willingly suspended disbelief” in his desperation to find answers. “Führer wanted,” writes Allen, “to believe that the sacred landscape explored … in the fifth and seventh centuries still existed in that same idealised form in the last decade of the 19th century. So strongly did he believe this that he sought to make it so.” I would have liked more on Führer, as one ends up with little sense of the man.
Overall, though, as in his previous work, Allen displays a strong sense of narrative, conjuring shikaris bent over trenches in their enormous solar topees while a naked sadhu from the local temple looks on from the shade of a banyan tree, no doubt thinking all foreigners insane.
A comprehensive final chapter assesses the validity of the Peppé dig using carbon dating. In dealing with recent discoveries in the region, and with modern interpretations of the evidence, Allen covers the grim, yet hilarious battle, between India and Nepal over the true location of the Buddha’s birthplace. Unlike the respective tourist boards, he concludes that we don’t yet know where exactly the Buddha was born and raised, though Allen favours the Nepalese claim that the ruins of Tilaurakot by the river Banganga are the site of Kapilavastu. And he vouches for the authenticity of Peppé’s discoveries.
Allen is a distinguished author in the field; his previous books include Plain Tales from the Raj and Kipling Sahib. He is a scrupulous researcher who respects his sources. In these pages he pieces the story together like the shards of a broken vase while avoiding the Führer tendency to reach hasty conclusions. The Buddha and Dr Führer represents a personal mission to remove the stain of impropriety from an important set of archaeological findings, and Allen has achieved his goal with admirable rigour. The book is well illustrated with integrated maps, photographs and artistic images. None the less, this latest offering has a much narrower appeal than the author’s previous work, and its detailed analysis of archaeological history will discourage all but the most committed Buddhist scholars.
Source: Telegraph

Why Kapilvastu Day – as Global Day ?

By Damodar Prasad Acharya

This is the proper time to say with pride that Buddha was born in Nepal not in India. Truth cannot be changed. But, the India is trying to create an illusion that the Lord Buddha was born in India. Released about a year ago, an Indian movie “Chandani Chok to China” has focused on the same illusion in that story. The movie was banned in Nepal with the pressure of some political parties and the outburst of the people. Finally, as a result of pressure, the Indian film producer has apologized on his wrong doing in the movie.
After that, few months ago, some news medias have highlighted a news about India is building a replica of Kapilvastu, Lumbini (birthplace of Buddha) at Piparhawa, state of Uttar prades of India. It shows the real intention of India, time and again, to make vague propaganda on the matter of Buddha’s birth place.
In my opinion, it is interesting and right time to focus the recent news which is regarding the birthplace of Buddha. On 16 November 2009, Asian Development Bank board of directors approved total $57.5 millions on grants and loans for three nation to develop the tourism infrastructure & services for key tourism sites. After the efforts made by Nepal, India & Bangladesh to take advantage of the tourism potential of their rich natural and cultural attractions, including many of the eminent Buddhist sites of Asia are getting financial support from the ADB to promote the tourism and services.

The world renowned site The Financial has published a news article whereby they stated South Asia as one of the poorer regions of the world but has many renowned natural and cultural attractions, including the world’s highest mountain and the Sacred Garden in Lumbini, Nepal, where Buddha was born, the Rumtek Buddhist Monastery in India’s Sikkim state, and ancient monasteries and temples in western Bangladesh. Countries in the sub-region, including India, Nepal and Bangladesh have formed a working group for collective action to tap the synergies of their complementary tourism sites in order to expand tourism.
In this context, we should not forget to raise our voice and focus on the ongoing invasive activities of India and its direct interference on Nepal. India’s move is clear that it wants to annex Nepal as its state. Thus, it is interfering on Nepal’s political, geographical, social, cultural & religious sectors.
There are lots of reports of border encroachment of Nepal territory by India. As the renowned Nepalese border expert Buddhi Narayan Shrestha reported, India has encroached about 59,970 hectares of Nepali territory at 54 points in 21 districts.
In this painful scenario, after the celebration in 15th June 2009 as global day of action against border encrochment by India, some patriotic Nepalese around the globe are joining hands to protect their pride. Since few months, they are raising the cause of Kapilvastu Day- Global Day on 1st of December 2009. On 1st december 1896 Dr A Fuhrer had found the Ashok Stambha in Lumbini and proved from the stone sculpture that Lord Buddha was born in Lumbini,  Kapilvastu. To promote the cause worldwide, many Nepalese are using some social sites like facebook, Twitter and sharing their views, related photos and the logo of Kapilvastu Day and the concerned activities in news sites. Also formed is a group in facebook named The Birthplace of Gautam Buddha is in Nepal, not India ! Untill 29th November 2009 the group has reached 17,380 members worldwide.
As I have recognized some renowned Nepalese Professors,
Literators, Journalists, intellectuals & high skilled experts are attached in this group. We are encouraging the Nepalese embassies, consulates to join us for solidarity on the causse and also  organising common programmes in various parts in the world as Kapilvastu Day- Global Day on 1st of December 2009. And, we are also calling for solidarity to the international community as slogan “follow the peace and save the world”.
After Indo-Sino conflict of 1962, India has initiated border encroachment of Nepalese territory. It’s illegal border encroachment act is steady. Few months  ago, while Nepalese in Indo-Nepal border areas have been frequently complaining of border encroachment by India, the International Relations and Human Rights Committee (IRHRC) under Nepal’s Legislative Parliament has found a serious level of border encroachment by India in Nepal’s Bara district.
A field study headed by the Committee’s Chairman and Constituent Assembly  Member Nabindra Raj Joshi three days ago has revealed that India has encroached Nepal’s border by destroying 264 border pillars out of 685. And Chairman Joshi informed that India has erected buildings in Nepalese territorry too.
After the election of hostorical Constituent Assembly, the CPN Maoist became a largest party in Nepal’s politics, New Delhi has been amazed with the result. Because the result was unexpected to India and also Nepalese parliamentary parties. In the context of internal conflict and affecting by CPI Maoist in as many as 20 states in 28 states across the India, It has extreme fear from uprising popularity of UCPN Maoist in Nepal. Thus, India’s doctrine of expansionism and imperialism is being threaten.
In the perception of  threat upon it’s doctrine, India begins to interfere directly in Nepal against UCPN Maoist led government in different topics. When Nepal’s Maoists tried to resist direct Indian interference in appointing temple’s priest and Army Chief, India has been openly exercising to re-consolidate in its favour the Nepal-based non progressive political forces servile to it from a long time.
The series of uprising India’s direct intervention in Nepal, about two months ago, China has announced that if anyone interfere in Nepal internal affairs then it provides any kinds of help to the Nepalese people including arms. It comes during the tension between India and China about resuming territorial border dispute of Arunachal Pradesh.
After the announcment of China, about  a months ago, Indian supersonic fighter plane was seen first time over the Nepalese territory. Recently, in the last week of November also many Nepalese news medias have reported that Indian supersonic fighter plane fly in Nepalese sky second time for three consecutive days over Rolpa & Salyan district. The people of that areas are frightened as media reported.
Except these illegal acts, there are news highlighted by some Neplaese media that India has also directed to Nepal that the new constitution should be drafted against the willingness of UCPN Maoist. It is not a matter and interest of India, but a matter and interest of Nepal and Nepal only. What kind of constitution is needed for peace, progress and prosperity of New Nepal, only Nepalese have the right to decide their own fate, not India. It is really shameful and ironic that India is known as world largest Democracy who has no respect for other’s Democracy, Liberty, Fraternity and social justice.
In conclusion, everyone believes from these acts of India that it threatens transparently to the Nepal’s sovereignty and independence. Given the critical circumstances of the nation, India faithful NCP UML Prime Minister Madhab Kumar Nepal led government, is tightening his lips on the topic of national sovereignty and invasive acts of India.
Finally, indeed, we believe that if Kapilvastu Day is celebrated as a Global Day elsewhere then it would be a small lesson for India to make correction for spreading illusion and wrong doing.
29 November 2009
Leuven, Belgium